بازار ثانویه چیست؟

سایت علیرضا محرابی با آموزشهای رایگان و کمپین رایگان بورس علاقمندان را نسبت به این موضوع که از کجا میتوانند بورس را شروع کنند راهنمایی کرده است. مشتریان عزیز سایت علیرضا محرابی میتوانند با مطالعه و تماشای آموزش کامل تحلیل بنیادی بورس اطلاعات بیشتری در این حوزه به دست آورده و به معاملهگر حرفهای تبدیل شوند.
بازار اولیه و ثانویه در سهام چیست؟
در مفهموم بازار اولیه و ثانویه ، بازار اولیه (primary market) بازاری است که در آن سهام یک شرکت یا واحد اقتصادی برای اولین بار در آن عرضه و منتشر میشود. عایدی حاصل از عرضه این سهام منبعی در تامین مالی آن شرکت یا موسسه خواهد بود. از آنجا که در بازار اولیه، سهام برای بار نخست به خریداران و متقاضیان عرضه میشود، فروشنده اوراق بهادار در حقیقت همان ناشر اوراق بهادار خواهد بود. ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺷﺮﻛﺖ , ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺻﺎﺩﺭ ﺷﺪﻩ ﻭﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻗﺮﺍﺭﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ. ﺑﻪ ﺳﻬﺎﻡ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎﻱ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻭﻟﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﺩ.
بازار ثانویه:
با اتمام عرضه اولیه یک سهم در بازار اولیه، برای ادامه معاملات آن سهم بازار دیگری وجود خواهد داشت به نام بازار ثانویه (secondary market) ؛ بنابراین بازار دست دوم (ثانویه) به منظور ایجاد امکان دادو ستد اوراق منتشره در بازار اولیه و افزایش قابلیت نقدشوندگی آن، تشکیل شده است. در این بازار است که طرفین معامله این امکان را پیدا میکنند که علاوه بر تجدید نظر در اوراق خریداری شده، با خرید و فروش دوباره یا چندباره، تعداد آن را افزایش و یا کاهش دهند و یا اوراق دیگری در سهم دیگری تهیه نمایند. ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﮔﺎﻥ ﺳﻬﺎﻡ ﻭ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﻗﺮﺿﻪ ﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻼ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ .
ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺜﺎﻝ ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺩﻱ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺳﻬﻢ ﻳﺎ ﻭﺭﻗﻪ ﺍﻱ ﻗﺮﺿﻪ ﺍﻱ ﺭﺍﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻋﺮﺿﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﻱ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻪ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺮﻭﺩ.ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻭﻗﺘﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ , ﺳﻬﻢ ﻳﺎ ﻭﺭﻗﻪ ﻗﺮﺿﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﻱ ﻛﻨﺪ, (ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺷﺮﻛﺖ ﺩﺭ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎﻱ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺳﻬﺎﻡ ﺑﺎﺷﺪ) ﻧﺎﭼﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﻬﺎﻡ ﺟﺪﻳﺪ ﺁﻥ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ. دفعات انجام معامله در بازار ثانویه محدودیتی ندارد، این ویژگی بازار ثانویه است که موجب میشود تا نقدشوندگی ابزارهای مالی با جابجا شدن مالکیت آنها، قدرت بیشتری پیدا کند.
بازار ثانویه بر اساس اینکه چه نوع سهمی در چه محلی مبادله میشود، به چهار بازار تقسیم میگردد:
بازار اول: مربوط به معاملات سهام شرکتهای بورسی که در بورس انجام میشود.
بازار دوم: مربوط به معاملات سهام شرکتهای غیر بورسی که در فرابورس انجام میشود.
بازار سوم: مربوط به معاملات سهام شرکتهای بورسی که در فرابورس انجام میشود.
بازار چهارم: بازاری بدون کارگزار و معاملهگر و مربوط به معاملات خصوصی است که توسط شبکههای الکترونیکی و بین سرمایهگذاران نهادی و عادی صورت میگیرد. نهادها به منظور پرهیز از پرداخت هزینههای مربوط به کارگزاری، عموماً معاملات عمده و بلوک خود را در بازار چهارم انجام میدهند.
ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪﻩ , ﺳﻬﺎﻡ ﺭﺍ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭ ﻣﻲ ﻓﺮﻭﺷﺪ.
بازار اولیه و ثانویه در بورس به همراه کاربردها و تفاوتها
اهمیت بازار اولیه و ثانویه چیست؟ چه تفاوتهایی دارند؟ ما در این مقاله از شرکت سرمایهگذاری سرمایه و دانش، بازار اولیه و ثانویه و ویژگیهای هر یک را به شما معرفی کردهایم.
ورود به بازار بورس و شروع فعالیت در آن، نیازمند دانستن مطالبی است که بدون آشنایی با آنها امکان ادامه فعالیت در بورس چه به عنوان یک سهامدار و چه به عنوان یک عرضهکننده سهام وجود ندارد. بازار اولیه و بازار ثانویه دو مفهوم ابتدایی و مهم در بازار بورس هستند. آشنایی با این مفاهیم به سرمایهگذاران کمک میکند که تصمیم درستتری برای سرمایه خود بگیرند. به همین دلیل در این مقاله قصد داریم در خصوص تفاوت بازار اولیه و ثانویه و ویژگیهای هر یک از آنها توضیح بدهیم.
مفهوم بازار اولیه و بازار ثانویه در بورس
بازار اولیه محل فعالیت شرکتهایی است که سهام خود را برای اولین بار در معرض فروش قرار دادهاند. این شرکتها به تازگی وارد بورس شدهاند و قصد دارند برای تامین سرمایه مورد نیاز خود بخشی از سهامشان را به فروش برسانند. در بازار اولیه فروش سهام از طریق پذیرهنویسی انجام میشود. به این معنا که بانک یا موسسه مجازی که نماینده شرکت است، اقدام به پذیرهنویسی اوراق بهادار میکند. توجه داشته باشید که در بازار اولیه فروشنده همان شرکتی است که سهام را برای فروش عرضه کرده است. بعد از فروخته شدن اولین سهامها، شما باید از سرمایهگذاران قبلی که سهام را خریداری کردهبودند، اوراق بهادار هر شرکت را خریداری کنید.
اینجا جایی است که بازار ثانویه شکل میگیرد. در بازار ثانویه خریداران و فروشندگان افراد حقیقی هستند؛ یعنی سرمایهگذارانی که قبلا در مرحله پذیرهنویسی سهام شرکتها را خریدهاند، برای فروش سهام خود باید از طریق این بازار اقدام کنند، تفاوت بازار اولیه و ثانویه در همینجا مشخص میشود. در اینجا دیگر شرکت به عنوان فروشنده نقشی ندارد و این سرمایهگذاران هستند که برای خرید و فروش سهام با یکدیگر طرف هستند. بر همین اساس میتوان گفت که همه معاملات به جز پذیرهنویسی در بازار بورس، در بازار ثانویه انجام میشود و افراد برای به دست آوردن سرمایه اولیه یا افزایش آن باید اقدام به معامله سهام خود در این بازار بکنند.
معرفی ویژگیها و کاربردهای بازار اولیه
همانطور که گفتیم اصلیترین تفاوت بازار اولیه و بازار ثانویه در فروشندگان سهام و البته قیمت آن است. همین موضوع باعث میشود که ویژگیها و کاربردهای این دو بازار نیز با یکدیگر تفاوت داشته باشند. مهمترین ویژگی بازار اولیه این است که سرمایهگذاران در آن سهام را بدون واسطه و دقیقا از خود شرکت یا نماینده مجاز آن خریداری میکنند. به همین دلیل هم هست که قیمت سهام در این بازار کمتر است. این بازار محل مناسبی برای شرکتهای تازه وارد به بورس است. این شرکتها اغلب نمیدانند که چگونه باید فعالیت خود را در بازار آغاز کرده و قیمت سهام خود را تامین کنند.
سازمانهای فعال در این بازار در خصوص ساختار مالی بازار بورس دانش کافی دارند و میدانند که چه مقداری از سهام را به چه قیمتی بفروشند. به همین دلیل سازماندهی مناسبی بر روی اوراق بهادار عرضه شده انجام میشود. علاوه بر این شرکتها با ورود به بازار اولیه مطمئن هستند که بخش مشخصی از سهام آنها با قیمت ثابت به فروش میرسد و از تامین سرمایه مورد نیاز خود مطمئن میشوند. همچنین اگر قصد عرضه اوراق بهادار جدید را داشته باشند، میتوانند مجددا از طریق نمایندگان متخصص و آشنا به ساختار بازار، این کار را انجام دهند و بدون ضرر وارد بازار مالی جدید شوند.
نقش بازار اولیه در عرضه سهام
نقش بازار اولیه در عرضه سهام یکی از بخشهای مهمی است که باعث ایجاد تفاوت در بازار اولیه و بازار ثانویه میشود. میتوان گفت که بازار اولیه دریچه ورود شرکتهای مختلف به بازار سرمایه است. این بازار را میتوان منبعی مطمئن برای تامین سرمایه مورد نیاز شرکت ها دانست. در این بازار عموما سرمایهگذاران کلان حضور دارند و اوراق به صورت عمده فروخته میشود تا سرمایه مورد نیاز شرکت در زمانی کوتاهتر تامین شود. بر همین اساس میتوان گفت که این بازار اولین محل برای ورود شرکتها به بازار سرمایه و جذب سرمایهگذاران است. قیمت سهام در این بازار به صورت اسمی و مستقیما از طریق خود شرکت تعیین میشود و به همین دلیل نوسانات بازار تاثیر چندانی بر روی آن نمیگذارد.
آشنایی با وظایف و مزایای بازار اولیه
انتشار مستقیم اوراق بهادار توسط شرکت عرضهکننده سهام
کمک به شرکتها برای جذب سرمایهگذاری خارجی و رشد سرمایه برای رسیدن به اهداف تجاری
کمک به سرمایهگذاران برای پیدا کردن محلی مطمئن برای سرمایهگذاری
کنترل نقدینگی بیش از حد در چرخه اقتصاد
کمک به دولت برای جذب سرمایه از طریق فروش سهام در این بازار
شکلگیری سرمایه برای کمک به ادامه فعالیتهای شرکت
معایب بازار اولیه
ورود به بازار اولیه و انجام تحقیقات کمی زمانبر است
برای ورود به این بازار باید تحقیقات میدانی عمیق در حوزههای متعدد انجام شود تا بهترین درصد سهام و قیمت آن تعیین شود.
امکان خرید سهام تنها برای سرمایهگذاران کلان وجود دارد. چرا که سهام در پذیرهنویسی به صورت عمده به بازار عرضه میشود که برای خرید آن نیازمند سرمایه زیادی خواهید بود.
ساختار بازار ثانویه
ساختار بازار اولیه و بازار ثانویه کمی متفاوت است و این موضوع به دلیل ماهیت اصلی این دو بازار است. در بازارهای اولیه شرکتها به منظور تامین سرمایه و برای اولینبار اقدام به عرضه اوراق بهادار میکنند. پذیرهنویسی شرکتها در این بازار از طریق بانک یا شرکتهای مجاز دیگر تامین میشود. به همین دلیل میتوان گفت که بازار اولیه هنوز بخشی از بازار بورس نیست و بورس جزئی از ساختار بازار ثانویه است. تفاوت بازار اولیه و ثانویه در ساختار به محدودیت معاملات نیز برمیگردد. شرکتها در عرضه اولیه سهام تنها مجاز به عرضه بخش محدودی از سهام خود هستند. مقدار این سهام از طریق قانون تعیین میشود و قابل تغییر نیست. در روز اول عرضه سهام تنها همین مقدار محدود به فروش میرسد. این فروش محدود بازدهی خوبی برای شرکتها دارد و به تامین سرمایه اولیه آنها کمک زیادی میکند. از روز دوم همه چیز وارد ساختار بازار ثانویه میشود و سرمایهگذاران میتوانند سهامهای فروخته شده را بدون هیچ محدودیتی معامله کنند.
برای ورود به بازار اولیه شرکتها باید بیانیههای عرضه سهام خود، میزان سهام مورد نظر و قیمت پیشنهادی برای هر سهم را به کمیسیون بورس ارائه کنند. شرکتها تا زمان دریافت تاییدیه از این کمیسیون مجاز به انتشار آگهیهای عرضه عمومی اوراق و پذیرهنویسی نیستند. پس از دریافت تاییدیه از کمیسیون مربوطه، شرکتها باید آگهیهای خود را به صورت عمومی منتشر کنند. توجه داشته باشید که شرکتها برای ورود به بازار اولیه و بازار ثانویه باید از تجربیات موسسات تامین سرمایه استفاده کنند تا بهترین زمان برای انتشار اوراق را به آنها پیشنهاد دهند. برخی از این موسسات خود خریدار سهام شرکت هستند و سپس خودشان آنها را به بازارهای ثانویه عرضه میکنند. این موسسات همچنین خدمات مشاوره، بازاریابی و تضمین فروش را برای شرکتهایی که قصد تامین سرمایه زیادی را دارند، ارائه میدهند.
نحوه قیمتگذاری در بازار اولیه
بخش مهم دیگر در تفاوت بازار اولیه و ثانویه، نحوه تعیین قیمت سهام است. در بازار اولیه قیمت از قبل مشخص شده است و به صورت اسمی تعیین میشود. این قیمتها با توجه به فعالیتهای شرکت و پیشبینیهایی که شرکتهای تامین سرمایه انجام میدهند و تخمین اولیه خود شرکت تعیین میشوند. توجه داشته باشید که قیمتها در این بازار معمولا ثابت است و نوسانات زیادی ندارد. در واقع اگر شرکت قصد پذیرهنویسی در چند مرحله با فاصلههای نزدیک را داشته باشد، قیمت سهام آن تغییر چندانی نخواهد داشت؛ اما در فاصلههای زمانی طولانیتر، قیمت سهام بسته به شرایط روز متفاوت خواهد بود.
نحوه قیمت گذاری در بازار ثانویه
تعیین قیمت سهام در بازار ثانویه بر اساس شرایط بازار بورس و فعالیتهای شرکت تعیین میشود. در مواردی ممکن است وضعیت کلی کشور بر روی قیمت سهام همه شرکتها در بازار بورس تاثیر بگذارد و باعث افزایش یا کاهش ناگهانی آن شود. این شرایط معمولا نادر است و تنها در شرایط خاص اقتصادی به وجود میآید. در حالت عادی قیمت سهام در این بازار بر اساس فعالیتهای خود شرکت و میزان عرضه و تقاضای آن تعیین میشود. نوسانات قیمت در بازار ثانویه به صورت روزانه و حتی ساعتی خواهد بود و این موضوع نشان میدهد که برای کسب سود در این بازار و جلوگیری از ایجاد زیان، باید به صورت مداوم قیمتها را چک کنید یا این کار را به شخصی کاردان و آگاه بسپارید.
البته رفتار سهامداران فعلی نیز میتواند بر روی قیمت سهام شرکت موثر باشد. به عنوان مثال سهامداران احساس میکنند که شرایط یک شرکت رو به بهبود است و در آینده ارزش سهام آن بالا خواهد رفت. در نتیجه به صورت گسترده برای خرید سهام آن اقدام میکنند. همین اقدام باعث بالا رفتن تقاضای سهام یک شرکت شده و ارزش آن را افزایش میدهد. در نقطه مقابل فروش ناگهانی سهام یک شرکت باعث افت قیمت آن شده و بر روی قیمت آن در بازار ثانویه اثر میگذارد.
دلایل اهمیت بازار ثانویه چیست؟
اگر نگاهی به ویژگیها و کاربرد بازار اولیه و ثانویه بیندازیم، متوجه میشویم که ریسک سرمایهگذاری در بازار ثانویه بسیار کمتر است. چرا که در این بازار شما محدود به خرید سهام یک شرکت خاص نیستید و در هر لحظه امکان فروش سهام فعلی و خرید سهام جدید را خواهید داشت. در این بازار حجم نقدینگی در گردش بسیار بیشتر است و به همین دلیل امکان افزایش ارزش دارایی مالی بیشتر خواهد بود. اگر فردی قصد خروج کامل از بازار بورس و تبدیل سهام به نقدینگی را داشته باشد، باید در بازار ثانویه چیست؟ این بازار اقدام به فروش سهام و اوراق بهادار خود کند و نمیتواند از شرکت مبدا برای دریافت سهام خود طلبی داشته باشد.
اصلیترین ویژگی بازار ثانویه قانونی بودن آن است. شما میتوانید در این بازار با خیال راحت و بدون نگرانی از کلاهبرداریها، سرمایه خود را وارد کرده و فعالیت کنید. در بازار ثانویه میتوانید بدون هیچ محدودیتی سهام خود را خرید و فروش کنید. یکی از تفاوتهای اصلی بازار اولیه و بازار ثانویه در این است که در بازار اولیه امکان فروش نرفتن سهام وجود دارد؛ اما در بازار ثانویه این احتمال بسیار کم است. بازار ثانویه کمکی برای افزایش سرمایه شرکتهای تازهکار و جذب سرمایهگذار است. این ویژگی کمک زیادی به رشد اقتصادی میکند و شرکتها میتوانند بدون نگرانی از بابت تامین منابع مالی به پیشرفت خود ادامه دهند.
نقش بازار ثانویه در عرضه سهام
میتوان گفت که بازار ثانویه محل اصلی برای عرضه سهام است. در این بازار افراد با سرمایههای خرد وارد میشوند و همین موضوع باعث میشود که حجم خرید و فروش روزانه در آن بسیار بالا باشد. در بازارهای ثانویه این کارگزاریها هستند که وظیفه انجام معاملات را بر عهده دارند. البته اشخاص با تجربه میتوانند به صورت شخصی نیز برای انجام معاملات اقدام کنند. در این بازار دیگر با شرکتهای عرضهکننده سهام طرف نیستید و به نوعی میتوان گفت که عرضه سهام به صورت شخصی و توسط سرمایهگذاران انجام میشود. سهام و اوراقی که در این بازار عرضه میشود، ممکن است قبلا بارها و بارها معامله شده باشد. قیمت آنها نیز به شدت تحت تاثیر شرایط بازار و کشور بوده و به صورت روزانه تغییر خواهد کرد.
ویژگیها و مزایای بازار ثانویه
امکان ایجاد سرمایه در گردش و نقدینگی در بازار
استمرار معاملات میان سرمایهگذاران در بازار
امکان برقراری ارتباط مستقیم میان خریداران و فروشندگان
فروش و خرید سهام در بستری کاملا قانونی و به دور از کلاهبرداری
امکان پسانداز پول در بستری ایمن
شاخصی مناسب برای تخمین وضعیت اقتصادی کشور
امکان تبدیل سرمایه به پول نقد از طریق معامله مستقیم سهام
امکان کسب سود از پول ساکن
امکان خرید و فروش سهام برای سرمایهگذاران خرد بازار ثانویه چیست؟ و کلان
معایب بازار ثانویه
تاثیر مستقیم شرایط شرکت و کشور بر روی قیمت سهام شرکتها و سود و زیان سهامداران
تاثیر مستقیم عرضه و تقاضا بر روی قیمت سهامها
تفاوت بین بازار اولیه و بازار ثانویه
تا اینجای کار متوجه شدید که بازار اولیه و بازار ثانویه هر دو محلی برای عرضه سهام هستند؛ اما فروشندگان آنها متفاوت است. هر شخص حقیقی که قصد دارد معاملات خود در بازار بورس را آغاز کند، باید وارد بازار ثانویه شود. مگر اینکه اولین سهام خود را از طریق پذیرهنویسی شرکتهای مختلف خریداری کرده باشد. ساختار بازار ثانویه به این صورت است که در آن شرکتهای عرضه کننده سهام نقشی ندارند و تنها سرمایهگذاران برای خرید یا فروش سهام اقدام میکنند؛ بنابراین بخش اعظمی از معاملات بورسی در این بازار انجام میشود. در بازارهای ثانویه اشخاص باید بر روی میزان رشد سهام مختلف شرکتها مطالعه داشته باشند و بررسی کنند که در حال حاضر خرید یا فروش کدامیک از اوراق فعلی به نفع آنهاست و با فروش کدامیک میتوانند از ضرر خود جلوگیری کنند.
تصویر تابلوی معروف بازار بورس که قیمت شاخصهای مختلف و میزان رشد یا افت آنها را نشان میدهد، در چنین بازاری به کار میآید. این بازار امکان نقدشوندگی و معامله سهام را برای سرمایهگذاران فراهم کرده و به تداوم معاملات در بازار بورس کمک میکند. شرکتها بعد از گذر از بازار اولیه به طور خودکار وارد بازار ثانویه میشوند. در واقع سرمایهگذاران بعد از خرید سهامهای اولیه میتوانند آنها را به افراد دیگر بفروشند. برای خرید سهام در این بازار باید وارد بازار بورس شوید. میتوان گفت که کاربرد بازار اولیه و ثانویه تکمیلکننده یکدیگر است و تعریف هر بازار بدون حضور دیگری ممکن نیست.
مشخص است که بازار بورس بدون حضور بازار اولیه و بازار ثانویه معنایی نخواهد داشت. میتوان گفت اصلیترین تفاوت بازار اولیه و ثانویه در عرضه کننده سهم است. در این بازارها، ابتدا شرکتها به عنوان فروشنده وارد کار میشوند و سپس سرمایهگذاران هستند که با یکدیگر معامله میکنند. حضور در هردوی این بازارها به حفظ نقدینگی در بازار بورس و کمک به افزایش سرمایه شرکتها کمک بزرگی خواهد کرد. تاثیر این بازارها در افزایش سرمایه به گونهای است که در بعضی مواقع حتی دولتها نیز برای تامین سرمایه خود از پذیرهنویسی و فروش سهام در آنها استفاده میکنند.
تعریف بازارهای ثانویه به همراه جزئیات آن ها
بازارهای ثانویه بازارهایی هستند که در آنها سهامهایی که در گذشته منتشر و معامله شدهاند، با تحلیل بنیادی سهام توسط سرمایهگذاران خرید و فروش میشوند. بورسهای سهام از جمله بورس نیویورک، بورس لندن، بورس استكهلم، بورس مونترال، بورس توكيو و البته بازار بورس اوراق بهادار تهران از نمونههای این بازارها هستند. وقتی معاملهای در بازار ثانویه سهام رخ میدهد، وجوه مالی اغلب، از طریق شرکت کارگزاری که نقش واسطه بین خریدار و فروشنده را ایفا میکند، مبادله میشود.
روش معامله در بازار ثانویه
ناشر اولیه سهام (شرکتها) در انتقال سهام یا وجوه مالی نقشی ندارند. زمانی که فرد تصمیم به انجام معاملهای در بورس میگیرند یا با کارگزارش تماس میگیرد و یا از طریق سیستم معاملاتی که در اختیار وی قرار گرفته است، سفارش خود را ثبت میکند، مبادله به صورت لحظهای صورت میگیرد. پس از آن که مبادله تکمیل شد، انجام معامله به وسیله کارگزار تایید خواهد شد. و طی مدت زمان 2 روز کاری عملیات تسویه و پایاپای توسط کارگزار و سازمانهای مربوط انجام میپذیرد.
در شکل زیر فرآیند انتقال وجوه مالی در بازار ثانویه نشان داده شده است.
بازار ثانویه چیست؟
سایت علیرضا محرابی با آموزشهای رایگان و کمپین رایگان بورس علاقمندان را نسبت به این موضوع که از کجا میتوانند بورس را شروع کنند راهنمایی کرده است. مشتریان عزیز سایت علیرضا محرابی میتوانند با مطالعه و تماشای آموزش کامل تحلیل بنیادی بورس اطلاعات بیشتری در این حوزه به دست آورده و به معاملهگر حرفهای تبدیل شوند.
بازار اولیه و بازار ثانویه در بورس چیست؟
یکی از موارد مهم و پرکاربرد در آموزش بورس بازار اولیه و بازار ثانویه و تفاوت این دو بازار باهم میباشد. در این مقاله از سری مقالات دلفین وست قصد داریم تا به طور کامل به معرفی این دو بازار و تفاوتهای آنها با هم بپردازیم. پس شما نیز اگر علاقهمند به مطالعه در حوزه بورس و بازارهای مالی هستید تا انتهای این مقاله ما را همراهی کنید.
بازار اولیه چیست؟
بازار اولیه اوراق بهادار جدید را در بورس شرکتها، دولتها و سایر گروهها برای به دست آوردن تأمین مالی از طریق اوراق بهادار مبتنی بر بدهی یا سهام پایه منتشر میکند. بازارهای اولیه توسط گروههای پذیره نویسی متشکل از بانکهای سرمایهگذاری تسهیل میشود که محدوده قیمت اولیه را برای یک اوراق بهادار مشخص تعیین میکنند و بر فروش آن به سرمایه گذاران نظارت میکنند.
پس از فروش اولیه، معاملات بیشتر در بازار ثانویه انجام میشود، جایی که عمده معاملات ارز هر روز انجام می-شود.
درک بازارهای اولیه
بازار اصلی جایی است که اوراق بهادار ایجاد میشود. در این بازار است که شرکت های فروش ( شناور ) سهام و اوراق قرضه جدید به مردم برای اولین بار عرضه میکنند. عرضه اولیه یا IPO نمونه ای از بازار اولیه است. این معاملات فرصتی را برای سرمایه گذاران فراهم میکند تا اوراق بهادار را از بانکی خریداری کنند که پذیره نویسی اولیه را برای یک سهام خاص انجام داده است. IPO زمانی اتفاق میافتد که یک شرکت خصوصی برای اولین بار سهام عمومی را منتشر کند. نکته مهمی که باید در مورد بازار اصلی بدانید این است که اوراق بهادار مستقیماً از یک ناشر خریداری میشود.
شرکتها و نهادهای دولتی برای تأمین بودجه بهبود مشاغل یا گسترش عملیات، سهام جدید و سهام عادی، ترجیحی، اوراق مشارکت و اوراق قرضه دولتی و اسکناس را در بازار اصلی میفروشند. اگرچه یک بانک سرمایهگذاری ممکن است قیمت اولیه اوراق بهادار را تعیین کند و برای تسهیل فروش کارمزد دریافت کند، اما بیشتر بودجه به ناشر اختصاص مییابد. سرمایه گذاران معمولاً نسبت به بازار ثانویه برای خرید اوراق بهادار در بازار اولیه هزینه کمتری پرداخت میکنند.
مثال برای بازار اولیه
به عنوان مثال، شرکت ABCWXYZ Inc پنج شرکت پذیره نویسی را استخدام میکند تا جزئیات مالی IPO (عرضه اولیه) خود را تعیین کند. پذیره نویسان جزئیات میدهند که قیمت انتشار سهام ۱۵ دلار خواهد بود. سپس سرمایه گذاران میتوانند مستقیماً از شرکت صادر کننده ،IPO را با این قیمت خریداری کنند. این اولین فرصتی است که سرمایه گذاران از طریق خرید سهام آن به سرمایه شرکت کمک میکنند. سرمایه سهام یک شرکت از وجوه حاصل از فروش سهام در بازار اولیه تشکیل شده است. کلیه موضوعات موجود در بازار اولیه تحت مقررات دقیق قرار دارند. شرکتها باید اظهارات خود را به کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) و سایر آژانسهای اوراق بهادار ارائه دهند و قبل از انتشار عمومی، باید صبر کنند تا پرونده آنها تأیید شود.
ارائه حقوق (موضوع) شرکت اجازه میدهد تا افزایش حقوق صاحبان سهام اضافی را از طریق بازار اولیه بعد از حال حاضر با داشتن اوراق بهادار وارد بازار ثانویه کنند. سرمایه گذاران فعلی براساس سهامهایی که در حال حاضر صاحب آنها هستند، حقوقی نسخ شده به آنها ارائه میشود و دیگران میتوانند سرمایهگذاری جدیدی را در سهام تازه ضرب شده انجام دهند.
انواع دیگر عرضههای اولیه بازار برای سهام شامل قرارگیری خصوصی و تقسیم ترجیحی است. استقرار خصوصی این امکان را به شرکتها میدهد تا مستقیماً به سرمایه گذاران مهمتر مانند صندوقهای حامی و بانکها بدون در دسترس قرار دادن سهام در معرض فروش عمومی بفروشند. در حالی که تخصیص ترجیحی سهام را برای انتخاب سرمایه گذاران (معمولاً صندوقهای حامی، بانکها و صندوقهای سرمایهگذاری مشترک) با قیمت ویژه که در دسترس عموم نیست ارائه میدهد.
به همین ترتیب، مشاغل و دولتهایی که میخواهند سرمایه بدهی تولید کنند میتوانند انتشار اوراق قرضه کوتاه مدت و بلند مدت در بازار اولیه را انتخاب کنند. اوراق قرضه جدید با نرخ کوپن که با نرخ بهره فعلی در زمان انتشار مطابقت دارد، منتشر میشود که ممکن است از اوراق قبلی بیشتر یا کمتر باشد.
نکات کلیدی بازار اولیه
- بازارهای اولیه هنگامی است که سرمایه گذاران قادر به خرید مستقیم اوراق بهادار از ناشر سهام هستند، در بازار اولیه، شرکتها سهام و اوراق قرضه جدیدی را برای اولین بار به مردم میفروشند، مثلاً با عرضه اولیه (IPO) اغلب با قیمت از قبل تعیین شده یا با توافق.
- بورس، سهام بازارهای ثانویه را نشان می هد، جایی که سرمایه گذاران از یکدیگر خرید و فروش میکنند. فیسبوک نمونهای از فروش اولیه بازار میباشد.
پیشنهادات اولیه فیسبوک
عرضه اولیه Facebook Inc در سال ۲۰۱۲ بزرگترین IPO یک شرکت آنلاین و یکی از بزرگترین IPO در بخش فناوری بود. بسیاری از سرمایه گذاران معتقد بودند که ارزش سهام به دلیل محبوبیت شرکت خیلی سریع در بازار ثانویه افزایش مییابد. به دلیل تقاضای زیاد در بازار اولیه، پذیره نویسان، سهام را ۳۸ دلار در هر سهم در بالای محدوده هدف قرار دادند و سطح عرضه سهام را با ۲۵٪ افزایش به ۴۲۱ میلیون سهم رساندند. ارزش سهام ۱۰۴ میلیارد دلار شد که بزرگترین شرکت بین المللی است. اگرچه فیسبوک ۱۶ میلیارد دلار از طریق بازار اولیه جمع آوری کرد، ارزش سهام IPO در روز افزایش زیادی پیدا نکرد. پس از فروش ۴۶۰ میلیون سهم و فراتر رفتن از گردش مالی ۱۰۰٪، سهام با ۳۸.۲۳ دلار بسته شد. با این حال، فیسبوک هنوز بودجه خود را جمع آوری کرد و سرمایه گذاران بازار ثانویه چیست؟ سهام را با تخفیف از طریق بازار اصلی خریداری کردند.
بازار ثانویه چیست؟
بازار ثانویه جایی است که سرمایه گذاران اوراق بهادار خود را خرید و فروش میکنند. این همان چیزی است که اکثر مردم به عنوان “بورس سهام” تصور میکنند، اگرچه سهام هنگام انتشار برای اولین بار نیز در بازار اصلی فروخته میشود. صرافیهای ملی، مانند بورس اوراق بهادار نیویورک NYSE و NASDAQ، کارگزاریهای مختلف بازارهای ثانویه هستند.
درک بازار ثانویه
اگرچه سهام یکی از اوراق بهادار است که بیشتر مورد معامله قرار میگیرد، اما انواع دیگری از بازارهای ثانویه نیز وجود دارد. به عنوان مثال، بانکهای سرمایهگذاری و سرمایه گذاران شرکتی و فردی صندوقهای سرمایهگذاری و اوراق قرضه را در بازارهای ثانویه خریداری کرده و میفروشند. معاملاتی که در بازار ثانویه اتفاق میافتد، به این دلیل ثانویه خوانده میشود که یک قدم از معامله ای که در اصل اوراق بهادار مورد نظر را ایجاد کرده، برداشته شده است. به عنوان مثال ، یک موسسه مالی برای مشتری یک رهن مینویسد، وثیقه رهن را ایجاد میکند. سپس بانک میتواند در معاملات ثانویه آن را در بازار ثانویه بفروشد.
نکات کلیدی بازار ثانویه
- در بازارهای ثانویه، سرمایه گذاران با یکدیگر مبادله میکنند تا با نهاد صادر کننده.
- از طریق یکسری معاملات مستقل و در عین حال بهم پیوسته، بازار ثانویه قیمت اوراق بهادار را به سمت ارزش واقعی آنها سوق میدهد.
بازارهای اصلی در مقابل بازارهای ثانویه
درک تمایز بین بازار ثانویه و بازار اصلی مهم است. وقتی شرکتی برای اولین بار سهام یا اوراق قرضه منتشر میکند و آن را مستقیماً به سرمایه گذاران میفروشد، این معامله در بازار اصلی اتفاق میافتد. برخی از رایجترین و مشهورترین معاملات بازار اولیه، عرضه اولیه است. در حین IPO، یک معامله در بازار اولیه بین سرمایه گذار خریدار و بانک سرمایهگذاری تعهد کننده IPO اتفاق میافتد. هرگونه درآمد حاصل از فروش سهام سهام در بازار اولیه پس از محاسبه هزینههای اداری بانک، به شرکت صادر کننده سهام میرسد.
اگر بعداً این سرمایه گذاران اولیه تصمیم به فروش سهام خود در شرکت بگیرند، میتوانند این کار را در بازار ثانویه انجام دهند. هرگونه معامله در بازار ثانویه بین سرمایه گذاران اتفاق میافتد و فواید حاصل از هر فروش به سرمایه گذار فروش میرود نه به شرکتی که سهام را صادر کرده است یا به بانک پذیره نویسی.
قیمت گذاری بازار ثانویه
قیمتهای بازار اولیه اغلب از قبل تعیین میشوند، در حالی که قیمتها در بازار ثانویه توسط نیروهای اساسی عرضه و تقاضا تعیین میشود. اگر اکثریت سرمایه گذاران معتقد باشند که سهمی از نظر ارزش افزایش مییابد و برای خرید آن هجوم میآورند، قیمت سهام به طور معمول افزایش مییابد. اگر شرکتی سرمایه خود را از دست بدهد یا نتواند درآمد کافی را به دست آورد، با کاهش تقاضا برای آن امنیت، قیمت سهام آن کاهش می یابد.
بازارهای چندگانه
تعداد بازارهای ثانویهای که وجود دارند با در دسترس قرار گرفتن محصولات مالی جدید، همیشه در حال افزایش است. در مورد داراییهایی مانند رهن، چندین بازار ثانویه ممکن است وجود داشته باشد. بستههای وامهای مسکن اغلب در اوراق بهادار مانند استخرهای GNMA بستهبندی میشوند و به سرمایهگذاران فروخته می شوند.
کلام آخر
در این مقاله به طور کامل به معرفی بازار اولیه و بازار ثانویه پرداختیم و تفاوت این دو بازار با یکدیگر را بیان کردیم. حال که با بازارهای اولیه و ثانویه آشنا شدید یک گام مهم دیگر در آموزش بورس برداشتهاید و بسیاری از تحلیلهای بورسی را میتوانید راحتتر از قبل انجام دهید. نظر شما چیسست؟ نظرات، پیشنهادات و انتقادات خود را در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
برای یادگیری “مقدمات بورس” مسیر زیر را به شما پیشنهاد میکنیم:
تفاوت بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟
همراهان عزیز بورس فردا همانطور که میدانید بازار سرمایه به دو دسته بازار اولیه و بازار ثانویه تقسیم میشود. حالا سوال اصلی اینجاست که تفاوت بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟ در گام های نخست ورود به بازار بورس حتما باید به عنوان فردی که قصد سرمایه گذاری در بورس را دارد این دو بازار را شناخته و تفاوت بین این بازار اولیه و ثانویه را بدانید. ما در این مقاله قصد داریم به معرفی این دو بازار و تفاوت آن ها در بورس بپرازیم، همراه ما باشید.
بازار اولیه در بورس چیست و چه کاربردهایی دارد؟
بازار اولیه یا «primary market» محلی است که شرکتها برای اولین بار سهام ، اوراق قرضه و یا دارایی جدیدشان را برای عموم و سرمایه گذاران به قیمت اسمی به فروش میگذارند. در بازار اولیه، شرکت ها که اوراق بهادار خود را به عرضه گذاشته اند و می فروشند سرمایه مورد نیاز خود را به طور مستقیم از طریق همین فروش سهام به مردم تامین و فراهم می کنند که این امر در قالب پذیره نویسی صورت می گیرد.
پذیرهنویسی از طریق بانکی که نماینده شرکت است یا سایر مؤسسات مجاز صورت می گیرد. در بازار اولیه فروشنده اوراق، همیشه خود شرکتی است که سهامش در حال عرضه است و سرمایه گذاران معمولا در بازار اولیه بورس، برای خرید اوراق بهادار مبلغ کمتری به نسبت بازار ثانویه پرداخت میکنند. هر معامله پس از این شامل بازار ثانویه می شود. نماد بازار اولیه در بازار ثانویه چیست؟ ایران، بانک و نماد بازار ثانویه، بورس است. به طور مثال عرضه عمومی اولیه (IPO)، نمونهای از یک بازار اولیه است که اوراق بهادار شرکت برای اولین بار به عموم و بدون سابقه قیمت گذاری قبلی عرضه میشود. تعریف ساده عرضه اولیه به این صورت است که، به روز اول عرضه سهام شرکتی که برای اولین بار وارد بورس شده است اصطلاحاً «عرضه اولیه» گفته میشود. گاها شرکت ها برای انتشار اوراق بهادار خود به سراغ «موسسات تامین سرمایه» میروند. موسسات تامین سرمایه در طراحی و فروش اوراق بهادار در بازارهای اولیه و ثانویه متخصص هستند ودر واقع، به عنوان واسطهای میان منتشرکنندگان و سرمایه گذاران قرار میگیرند و کمک می کنند
بازار اولیه چه وظایفی را بر عهده دارد؟
- سازماندهی انتشارات جدید اوراق بهادار (یکی از مهمترین عناصر سازماندهی انتشارات جدید اوراق بهادار، این است که دانش کافی در خصوص ساختار مالی دارند که شامل الزامات و در دسترس بودن حقوق صاحبان سهام، نسبت بدهی به سهام اوراق کوتاهمدت و نسبت نقدینگی است که همهی این موارد باید در خصوص انتشارات جدید اوراق بهادار به دقت مورد بررسی قرار بگیرند).
- تضمین اوراق بهادار (خرید مقدار مشخصی از سهام منتشر شده جدید با یک قیمت ثابت تضمین شود).
- توزیع اوراق بهادار جدید ( توزیع اوراق بهادار جدید، در واقع کار تخصصی است که توسط کارگزاران و معاملهکنندگان اوراق بهادار انجام می شود و آنها ارتباطی مستقیم و منظم را با سرمایه گذاران برقرار خواهند کرد).
بازار اولیه بورس چه مزایا و معایبی دارد؟
مزایای بازار اولیه شامل موارد زیر است:
- انتشار اوراق بهادار مستقیما توسط شرکت صادرکننده صورت میگیرد
- رشد سرمایه شرکت را آسوده میکند
- به سرمایه گذاران کمک میکند تا پس انداز خود را سرمایه گذاری کنند بازار ثانویه چیست؟
- میتوان برای اهداف تجاری سرمایه به دست آورد
- دولت از طریق فروش اوراق خود در این بازار، قادر خواهد بود تا سرمایه موردنیازش را جمعآوری کند
- نقدینگی بیشازحد در چرخهی اقتصاد کنترل میشود
- به سرمایه گذاری مستقیم خارجی کمک میکند
معایب بازار اولیه بورس شامل موارد زیر است:
- پروژههای تحقیقاتی اولیه میتوانند بسیار هزینهبر باشند
- تحقیقات اولیه یک فرایند وقتگیر و نیازمند بررسیهای عمیق هستند
ساختار بازار ثانویه به چه شکلی است؟
همانطور که در مطالب فوق ذکر شد داراییهایی که ابتدا در بازار اولیه مورد معامله قرارگرفته است (پذیرهنویسی)، برای معاملههای بعدی و مجدد، احتیاج به بازار ثانویه یا (secondary market) دارد. به فرض مثال اگر شما سهمی را در مرحله پذیره نویسی خرید کرده باشید و اکنون تصمیم به فروش آن سهام به سرمایه گذاران دیگر را داشته باشید باید به بازار ثانویه مرجعه کنید پس تمام معاملات سهام در بازار بورس، جزء معاملات بازار ثانویه هستند.
در واقع بازار ثانویه، محلی است که سرمایه گذاران، اوراق بهادار را به جای شرکت صادر کننده از دیگر بازار ثانویه چیست؟ سرمایه گذاران خریداری میکنند. خوب است که بدانید حجم معاملاتی در بازار ثانویه از بازار اولیه بیشتر است و این خود می تواند یکی از همین تفاوت بین آن ها باشد. سرمایه گذاران در بازار ثانویه میتوانند سهام خود را بخرند یا بفروشند، سود کسب کنند یا از ضرر بیشتر در آینده جلوگیری کند. بازارهای جهانی بازار ثانویه چیست؟ مثل بورس اوراق بهادار نیویورک NYSE و نزدک (NASDAQ) مثالی از بازارهای ثانویه هستند. از دلایلی که باید بازار ثانویه وجود داشته باشد این است که قابلیت نقد شوندگی و معامله مستمر اوراق را بوجود میآورد.
دلایل اهمیت بازار ثانویه
به دلیل بالا بودن نقدینگی در بازار ثانویه، ریسک آن کمتر است. بدین معنی که شما به عنوان یک سرمایه گذار میتوانید سهام خود را با بیشترین سرعت ممکن در بازار بورس اوراق بهادار بفروشید و به این دلیل که به قیمت فعلی بازار به فروش می رسانید، ریسک بسیار کمتر خواهد بود. چنین بازاری صرف ریسک را از طریق نقدینگیاش کاهش میدهد؛ یعنی ارزش داراییهای مالی معامله شده افزایش مییابند. در نتیجه، بازار ثانویه برای سرمایه گذاران IPO بهترین استراتژی خروج است.
بازار ثانویه یک بازار قانونی است: به علت سازماندهی و قانونی بودن بازار ثانویه که در آن به سادگی خریداران و فروشندگان اقدام به خرید یا فروش سهام می کنند پس از این رو احتیاجی به نگرانی از بابت هرگونه کلاه برداری نیست.
نبود محدودیت در خرید و فروش: افراد در بازار ثانویه هیچگونه نگرانی از بابت به فروش نرسیدن سهام خود ندارند، پس با خیال آسوده در بازار اولیه سهام را خریداری کرده و نگران به فروش نرفتن آن نیستند.
لازمه وجود بازارهای خصوصی: بدون وجود بازار ثانویه، بازار خصوصی نیز وجود نخواهد داشت بدین معنی که برای شرکت های نوپا و استارتاپی همیشه عرضه عمومی به منظور تامین منابع مالی امکان پذیر نیست و بازار ثانویه شرایط را برای آن ها ساده تر کرده است، زیرا با وجود بازار ثانویه میتوانند سهام خود را در فرابورس و از طریق شبکه معامله گران بفروشند. این در حالی است که همه چیز کاملا خصوصی باقی میماند.
کمک به رشد اقتصادی: بازار ثانویه کمک شایسته ایی به اقتصاد سهامداران و در نتیجه به اقتصاد کلی می کند. از این رو که در بازار اولیه آزادی محدود است. اما در بازار ثانویه اینگونه نیست و میتوانید انتخاب کنید که در کدام سهام سرمایه گذاری و کدام سهام را رها کنید.