آشنایی با انواع شاخصهای بازار سرمایه

در حقیقت هروقت حرف از بورس و بازار سهام میشود، منظور همین بورس اوراق بهادار است.
تداوم روزهای سرد بازار سرمایه/کاهش ۱۹۱ واحدی شاخص در هفته گذشته
بازار سرمایه در هفتهای که گذشت با ۱۹۱ واحد کاهش، بر روی رقم ۷۷ هزار و ۱۶۸ واحد متوقف شد؛ بر این اساس به نظر میرسد روزهای سرد بازار سرمایه ادامه دارد.
به گزارش خبرگزاری مهر، بازار سرمایه هفته گذشته را با شرایط نه چندان مناسبی پشت سر گذاشت و در نهایت، کاهش ۱۹۱ واحدی شاخص، روزهای تلخی را برای سهامداران رقم زد. در این میان فعالان بازار سرمایه هم که از این شرایط راضی نیستند، هفته خوبی را پشت سر نگذاشته بودند، نارضایی خود را از این بازار اعلام کردند. یکی از سهامداران در این رابطه میگوید: متاسفانه اینجا همه بلاتکلیفند و نزدیک ظهر که میشود، مسئولان بلوک میزنند و شاخص بورس را مثبت میکنند .
وی میافزاید: بانکیها که یکی از گروههای پرطرفدار در بازار بورس هستند هم، دو ماهی می شود که تنفس داده و نماد خود را باز نمیکنند . این صحبت ها درد دل فعالان بازار بورس در هفته نخست شهریور ماه است ماهی که همواره به طور سنتی از روزهای کم رونق بورس به حساب میآید .
ابراهیمیان، کارگزار بورس نیز در این خصوص میگوید: در شهریور ماه طبق رسوم هر ساله تعدادی از کارگزاری ها پایان سال مالی خود را دارند و تسویه حساب مشتریان اعتباری را در این زمان انجام می دهند و در این زمان بازار معمولاً روند کاهشی دارد. اما این پایان ماجرا نیست؛ چرا که روند تزریق نقدینگی به واحدهای تولیدی، نویدبخش رونق در بنگاههای اقتصادی است و تاکنون ۳۰۰۰ واحد تولیدی مشکلدار موفق به دریافت تسهیلات شدهاند .
حسینی مقدم معاون شرکت بورس به خبرنگار صدا و سیما گفت: نگاه حمایتی باید به بازار سرمایه تزریق شود و این امر به صنعتگران کمک میکند؛ تا با افق روشن تری به کار خود ادامه دهند و دید سرمایهگذاران در بازار سرمایه روشن شود آشنایی با انواع شاخصهای بازار سرمایه و سرمایهگذاری ها از کوتاهمدت به بلندمدت تبدیل گردد . عرضه صندوق زمین و ساختمان با سود ۱۸ و نیم درصد و افتتاح دو شرکت پتروشیمی و نیروگاهی تا یک ماه آینده، از اخبار بورسی مهم در هفته جاری بود.
در این میان به نظر میرسد اگر کاهش نرخ سود سپردهها و تسهیلات بانکی با ایجاد جذابیت در بازار سرمایه همراه باشد، میتواند پولهای بلوکه شده در بانکها را به این بازار هدایت کند.
شاخص بورس چیست؟ آشنایی با انواع شاخص ها در بورس
شاخص بورس به زبان ساده یک معیار است برای سنجیدن وضعیت عمومی بازار که در این مقاله قصد داریم ضمن آشنایی با مفهوم شاخص شما را با انواع آن بیشتر آشنا کنیم،همراه داتیس نتورک باشید.
اگر به بازار بورس علاقه مند باشید و اخبار و رسانه ها را دنبال کرده باشید حتما شنیده اید که گفته می شود شاخص بورس رشد کرد یا شاخص بورس رکورد زد یا افت کرد و …
شاخص بورس چیست؟
به زبان ساده شاخص یک معیار است برای سنجیدن وضعیت عمومی بازار.
شاخص کل از بررسی تعداد مشخصی سهم (سهمهای شاخصساز) تشکیل میشود.
طبیعی است که در این شاخص ارزش تمام شرکتها برابر نیست و وزن شرکتها در شاخص کل متفاوت است.
فرض کنید شاخص کل در ابتدای یک سال 1000 واحد باشد. در پایان سال شاخص به 1250 واحد میرسد. یعنی اگر کسی تمام سهمهای شاخص را خریده بود در پایان سال 25% سود میکرد.
البته ممکن است تمام سهمها به طور مساوی 25 درصد رشد نکرده باشند، اما میانگین وزندار رشد آنها 25 درصد باشد.
برای نمونه وقتی میگوییم شاخص امروز 360 واحد افت داشت، یعنی بهطور میانگین قیمت سهمهای شاخصساز %0.42- تغییر کرده است. این در حالی است که برخی از سهمها رشد و برخی دیگر سقوط داشتند.
شاخصهای بورس در واقع معیارهای مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آنها، میتوان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبههای مختلف، ارزیابی و حتی با کمک روشهای نموداری روند آینده بورس را پیشبینی کرد.
بنابراین طبیعتا با توجه به نقش بسیار مهمی که شاخصهای بورس، در تصمیمگیری سرمایهگذاران ایفا میکنند،
نوسانات شاخصها نیز برای سرمایهگذاران بسیار حائز اهمیت است.
شاخصهای بورس، انواع مختلفی دارند که هر کدام، وضعیت بورس را از جنبه خاصی نشان میدهد.
چرا شاخص کل تغییر میکند؟
شاخص کل نشاندهنده رفتار عمومی تمام فعالهای بازار است.
اگر سرمایهگذاران به بازار سهام اقبال نشان بدهند، سمت خریدار کمی سنگینتر از سمت فروشنده میشود.
این عدم تعادل شاخص را به سمت بالا هدایت میکند.
اما خروج سرمایهها از بازار میتواند شاخص را به سمت پایین بکشد. در مجموع شاخص کل نشان میدهد که سرمایهدارها چقدر به بازار سرمایه امید بستهاند.
حالا فرض کنید که قیمت هیچ سهمی تغییر نکند. آیا باز هم ممکن است شاخص بورس تغییر کند؟ بله!
با تغییر در مقدار سود شرکتها. البته در واقعیت هرگز این اتفاق رخ نمیدهد.
چرا که تغییر در سود هر سهم قطعا بر روی قیمت سهام تاثیر خواهد گذاشت.
شاخص قیمت ها
همان طور که گفتیم در شاخص کل، هم قیمت سهمها و هم سود سهم تاثیر دارند. اما یک ملاک دیگر وجود دارد که به کمک آن میشود فقط تغییرات قیمت را دنبال کرد. به این شاخص شاخص قیمتها میگویند.
اگر شاخص قیمتها 1 درصد رشد کند، یعنی میانگین قیمتهای هر برگه سهم بهطور میانگین 1 درصد رشد داشته است.
برای کسانی که میخواهند از خریدوفروش سهم در کوتاهمدت سود بگیرند، شاخص قیمتها از شاخص کل مهمتر است.
شاخص هم وزن بورس
همان طور که گفتیم سهم شرکتهای بزرگ در شاخص کل بیشتر از سهم شرکتهای کوچک است. به این دلیل اگر سهم چند شرکت بزرگ رشد کند اما دیگر سهمها رشد چشمگیری نداشته باشند، ممکن است شاخص کل بالا برود.
برای همین ممکن است شاخص کل ما را فریب بدهد. مثلا زمانی که با سقوط شرکتهای بزرگ، شاخص کاهش پیدا میکند، هرچند اوضاع عمومی بازار مثبت و خوب بوده است.
دستکاری این شاخص کار دشواری است و نمیشود با حمایت از چند سهم آن را تغییر داد.
برای همین بررسی کردن شاخص هموزن خالی از لطف نیست. در این شاخص تمامی شرکتها وزن مساوی دارند.
به خاطر وزن مساوی تمام نمادها، دستکاری این شاخص کار دشواری است و نمیشود با حمایت از چند سهم آن را تغییر داد. به همین دلیل عدهای از تحلیلگرها برای بررسی حال عمومی بازار، شاخص هموزن را ملاکی مناسبتر میدانند.
شاخص های دیگر بورس
به غیر از شاخص کل، شاخص قیمت و شاخص هموزن چند شاخص دیگر هم وجود دارد که با مطالعه آنها میشود به وضعیت عمومی بازار پی برد. در نظر گرفتن تمام این عوامل به درک درستی از حال بازار منجر میشود.
شاخص 30 شرکت بزرگتر
این شاخص فقط نشاندهنده 30 شرکت بزرگتر است. یعنی شرکتهایی که بیشترین ارزش بازار (تعداد سهم ضرب در قیمت سهم) را دارند.
شاخص 50 شرکت فعالتر
شاخص 50 شرکت فعالتر شاخصی است که از 50 شرکت با بیشترین حجم معاملات ساخته میشود. این 50 شرکت، شرکتهایی با بیشترین ضریب نقدشوندگی هستند. چرا که بیش از دیگر سهمها خریدوفروش میشوند.
در این شاخص شرکتهایی با نقد شوندگی پایینتر حضور ندارند. ممکن است شاخص کل پایین بیاید، اما اوضاع بازار خوب باشد. شاخص 50 شرکت فعالتر میتواند این عامل را به نمایش میگذارد.
بورس به رهبری فلزیها رشد کرد
امروز گروه فلزات اساسی توانست بازده خوبی را به نوسانگیران بازار سهام بدهد. در کنار این گروه، نفتیها نیز با رشد بیش از سه درصد در قیمت پایانی مواجه شدند.
به گزارش ایسنا، امروز نیز معاملهگران سهام شاهد رشد مستمر قیمت اکثر سهام در بورس اوراق بهادار تهران بودند. در صدر این رشد میتوان به شرکتهایی در گروه فلزات ارزشی و تعدادی از پالایشیها و پتروشیمی ها اشاره کرد.
رشد امروز قیمتها سبب شد شاخص کل بیش از۳۱۶۶ واحد رشد کند و کانال ۱۶۶ هزار و ۳۰۴ واحدی را برای بار دیگر باز پس گیرد. شاخص کل هم وزن نیز با ۲۹۳ واحد رشد تا رقم ۲۷ هزار و ۱۷۶ واحدی رشد کرده است.
در عین حال شاخص آزاد و شناور هم جهت با شاخص کل هم وزن و شاخص کل بازده نقدی و قیمتی ۳۹۱۰ واحد افزایش یافت و تا رقم ۱۷۸ هزار و ۸۶ واحدی رشد کرد. در عین حال شاخص بازار اول و دوم هر یک به ترتیب ۲۱۷۶ و ۴۴۵۲ واحد رشد کردهاند.
امروز نمادهای در گروههای فلزات اساسی و گروههای فرآوردههای نفتی لیدر بازار شدهاند و توانستند جهش بزرگی به شاخص های بازار سرمایه بدهند. از جمله این نمادها میتوان به فولاد مبارکه اصفهان، ملی صنایع مس ایران و سرمایهگذاری نفت، گاز و پتروشیمی تامین اشاره کرد. حرکت نمادها به ترتیب ۳۹۶، ۳۰۱ و ۲۳۷ واحد تاثیر مثبت روی شاخص بازار داشتند.
در طرف دیگر نمادها در گروه محصولات شیمیایی و مخابرات به کاهش شاخصهای بازار دامن زدند. از جمله این نمادها میتوان به پتروشیمی جم، مخابرات ایران و شرکت ارتباطات سیار ایران اشاره کرد. حرکت نمادها به ترتیب ۱۵۶، ۲۲ و ۲۱ واحد تاثیر کاهنده روی شاخص بازار داشتند.
در سومین روز معاملاتی بورس و فرابورس ایران در گروه فرآوردههای نفتی کک و سوخت هستهای تقاضاها بیشتر شد؛ به طوری که در برخی از نمادها شاهد صف خرید بودیم. به عنوان نمونه میتوان به نماد شرکت نفت بهران اشاره کرد که ۱۰۰ درصد خریداران آن حقیقی بودند و با صف خرید با حجم ۴۹ هزار و ۳۸۱ سهم مواجه شد.
در گروه محصولات شیمیایی نیز علیرغم چند نمادی که به کاهش شاخص کل دامن زدهاند، بیشتر سهمها با افزایش قیمت روبرو شدند. در این گروه ۱۰۸ میلیون سهم به ارزش بیش از ۴۷ میلیارد تومان معامله شد.
بانکیها نیز امروز شاهد رشد قیمتها بودهاند. عمده سهمهای این گروه با حدود ۲.۵ درصد رشد مواجه شدند. همچنین برخی از نمادها همچون بانک خاورمیانه با صف خرید روبرو شد.
اما نمادهای گروه خودرو و ساخت قطعات اکثرا با حدود یک و نیم درصد نوسان رو به بالا یا پایین در قیمت سهمشان مواجه شدند. ولی گروه فلزات اساسی امروز توانست سود خوبی را به نوسانگیران بازار سهام بدهد. در این گروه اکثر سهمها با بیش از چهار درصد رشد قیمت مواجه شد.
ارزش معاملات بورس تهران امروز به رقم ۳۸۱ میلیارد تومان رسید که این رقم ناشی از دست به دست شدن ۱.۳ میلیارد سهم در بیش از ۱۲۰ نوبت داد و ستد بود.
آیفکس نیز امروز حدود ۵۰ واحد رشد کرد و تا رقم ۱۸۲۴ واحدی بالا رفت. ارزش معاملات این بازار به ۶۴۵ میلیارد تومان رسید و حجم معاملات رقم ۷۴۸ میلیون سهم و اوراق مالی را تجربه کرد. تعداد معاملات فرابورس ایران به رقم ۱۰۴ هزار و ۶۴۶ نوبت رسید.
معرفی انواع بازار بورس در ایران و ویژگیهای آنها
بورس این روزها همهگیرتر از قبل شده و تقاضا برای سرمایهگذاری در آن افزایش یافته است. اما وقتی جایی از بورس و سرمایهگذاری در آن حرف میزنند، احتمالا منظورشان بورس اوراق بهادار است. جالب است بدانید بورس فقط همین نیست و انواع مختلفی دارد، در این مقاله با انواع بازار بورس در ایران آشنا میشویم.
تقسیم بندی انواع بازار بورس در ایران
در بحث آموزش بورس در ایران انواع بورس به 4 دسته تقسیم میشود که در هر کدام از آنها شرکتهایی مشغول به فعالیت هستند. این 4 دسته عبارتند از:
- بورس اوراق بهادار
- فرابورس
- بورس انرژی
البته در جهان بورس ارز هم یکی از انواع بورس است که در آن ارزهای خارجی خرید و فروش میشوند. اما در ایران، بورس ارز برای معامله و تبادل ارزهای خارجی وجود ندارد و خرید و فروش ارز به صورت دستی و در صرافیها یا بازار آزاد انجام میشود.
در ادامه 4 دسته بورس فعال در ایران را توضیح میدهیم تا با ویژگیهای هر کدام آشنا شوید. از بورس اوراق بهادار که پرسابقهترین بورس ایران است تا بورس انرژی که جدیدترین بورس راه اندازی شده در کشور است.
بورس اوراق بهادار تهران
در بازار بورس اوراق بهادار سهام شرکتها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت، خرید وفروش میشوند و بیشتر سرمایهگذاران بازار بورس، در این بخش از بورس فعال هستند.
در حقیقت هروقت حرف از بورس و بازار سهام میشود، منظور همین بورس اوراق بهادار است.
83 سال از فعالیت شرکت بورس اوراق بهادار تهران میگذرد، یعنی از اردیبهشت ماه سال 1345 که قانون تاسیس بورس اوراق بهادار به تصویب رسید و به نوعی، پیشکسوت انواع دیگر بورس در کشور محسوب میشود. در گذشته معاملات بورس بسیار محدود بود، در حد هفتهای یک روز، آن هم در ساعات محدود.
با پیشرفت تکنولوژی و فراگیر شدن اینترنت، سازوکار معامله در بورس تغییر کرد و معاملههای بورسی با استفاده از رایانه یا حتی یک تلفن همراه امکانپذیر شد. به این ترتیب شما میتوانید در بورس اوراق بهادار تهران، معامله سهام شرکتهای پذیرفته شده در این سازمان را دنبال کنید که تمام این معاملهها از طریق کارگزاری و با داشتن کدهای معاملاتی صورت میگیرد.
البته برای دنبال کردن این معاملات ابتدا باید در سامانه سجام و کارگزاریهای مورد تائید سازمان بورس ثبتنام کرده تا کد بورسی دریافت کنید. شرکتهای پذیرفته شده در بورس بر اساس شاخصهای مختلفی رتبهبندی و خرید و فروش میشوند.
در حال حاضر معاملههای بازار بورس از ساعت 9 تا 12:30 روزهای شنبه تا چهارشنبه هر هفته و با دامنه نوسان 5% انجام میشوند و از ساعت 8:30 تا 9 پیش گشایش بازار بوده و ثبت سفارش انجام میشود. البته بورس در روزهای تعطیل رسمی، تعطیل است.
توجه داشته باشید که برای معامله در بورس اوراق بهادار بیگدار به آب نزنید و حتما به تحلیل تکنیکال نمادها توجه کنید.
بازار بورس اوراق بهادار تهران خود به دو بازار اول و دوم تقسیم میشود، تفاوت این دو بازار در قوانین آنها است. بطوریکه یک شرکت برای ثبت در تابلوی بازار اول باید قوانین سختگیرانهتری را نسبت به بازار دوم پشت سر بگذارد.
فرابورس
سهام شرکتهایی که نتوانستهاند به بازار بورس اوراق بهادار راه پیدا کنند، در فرابورس معامله میشوند. در واقع قوانین ثبت یک شرکت در فرابورس سادهتر از بورس است.
در کشورهای دیگر بازار فرابورس برای خرید و فروش سهام شرکتهایی است که شفافیت کافی ندارند یا سودآوری آنها به مراتب کمتر از بازار بورس است.
در ایران، فرابورس از پاییز سال 1388 وارد میدان شد. مهمترین وظیفه فرابورس، سازماندهی شرکتهایی است که میخواهند وارد بازار سرمایه شوند، اما هنوز شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند.
فرابورس خود به بازارهای اول، دوم، سوم و بازار پایه (زرد، نارنجی، قرمز) دستهبندی میشود و شرکتها بر اساس ریسک سرمایهگذاری، شفافیت صورتهای مالی، میزان بدهی و … در این دستهها قرار میگیرند.
- بازار الف یا بازار اول که بیشتر سهمها در آن جای دارند، دامنه نوسان 5% و بدون حجم مبناست.
- بازار دوم صرفا شامل سهام شرکتهای سهامی عام است. سهام شرکتهای زیانده، تازهتأسیس و شرکتهایی که با تزریق سرمایه بیشتر، قصد تبدیل از سهامی خاص به عام را دارند در این بازار پذیرفته میشوند.
- بازار پایه که خود به سه دسته زرد، نارنجی و قرمز تقسیم میشود. بازار زرد دامنه نوسان معاملات مثبت و منفی ۳ درصد دارد و در تابلوی نارنجی، دامنه نوسان انجام معاملات مثبت و منفی ۲ درصد و در تابلوی قرمز، مثبت و منفی ۱ درصد است.
تفاوت بین قوانین بازارهای اول و دوم بورس و بازارهای اول و دوم فرابورس به شرح جدول زیر است:
البته اگر هر یک از سهام بازار پایه به مدت ۳ روز متوالی صفهای خرید یا فروش داشته باشند، بازه نوسان هر کدام از تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز برای روز معاملاتی بعد تغییر میکنند و به ترتیب ۵، ۴ و ۲ درصد میشوند.
فرابورس برای افراد بیتجربه و تازهکار بازار پرریسکی است و تنوع سرمایهگذاری، اطمینان از محل سرمایهگذاری، معافیت مالیاتی، حق خرید سهام جدید و نوسانهای روزانه قیمت سهام از ویژگیهای این بازار است.
معاملات سهام در بازار فرابورس هم از شنبه تا چهارشنبه، ساعت 9 صبح تا 12:30 انجام میشود. البته از ساعت آشنایی با انواع شاخصهای بازار سرمایه 8.30 تا 9 صبح امکان سفارشگذاری وجود دارد.
بورس کالا
همان طور که از نام بورس کالا پیداست، شما میتوانید در این بازار سهام کالاهای مختلف را بخرید. در واقع بورس کالا، بازار منسجمی است که تعداد زیادی از عرضهکنندگان، کالای خود را عرضه میکنند و کالای مربوطه پس از بررسیهای کارشناسی و قیمتگذاری توسط کارشناسان بورس کالا، به خریداران عرضه میشود.
در این بازار معمولاً کالاهای خام و فرآوری نشده مانند فلزات، پنبه، گندم، برنج، زعفران و… داد و ستد میشوند. یکی از مزایای بورس کالا، وجود نهادهای نظارتی و تنظیمکننده بازار است که به این ترتیب تمامی تولیدکنندگان، مصرفکنندگان و تاجرین کالا، از مزایای قوانین و مقررات حاکم بر بورس برخوردار میشوند.
این بورس برای کسانی که میخواهند از ريسک نوسان كاذب قيمتها در امان باشند یا بالعکس، از نوسانات قيمت استفاده كنند و سود خود را به حداکثر برسانند توصیه میشود.
انواع بازارها، قراردادها و اوراق قابل معامله در بورس کالای ایران عبارتاند از:
قرارداد نقدی، قرارداد سلف، قرارداد نسیه، قرارداد آتی، قرارداد سلف استاندارد، قراردادهای اختیار معامله، صندوقهای سرمایهگذاری مبتنی بر طلا و گواهی سپرده کالایی.
بورس انرژی
بورس انرژی به عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حاملهای انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. منظور از حاملهای انرژی نفت، گاز، برق و سایر حاملهای انرژی است.
بورس انرژی ایران در اسفند ماه سال ۹۱ و با هدف ایجاد بازاری شفاف، کارآمد، با نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات بخش انرژی تشکیل شد.
بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس کشور برای عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و سایر حاملهای انرژی شکل گرفت.
بورس انرژی دارای دو بازار فعال فیزیکی و مشتقه است که ویژگیهای این دو بازار ممکن است با هم متفاوت باشند. تفاوت مهم این دو بازار این است که در بازار فیزیکی کالاها مورد معامله قرار میگیرند ولی در بازار مشتقه، اوراق مبتنی بر کالا معامله میشوند.
مشتریان حقیقی در بازار فیزیکی امکان خرید ندارند و فقط در بازار مشتقه میتوانند نسبت به خرید اوراق اقدام کنند. در معاملات این بازار ۱۰ یا ۲۰ درصد قیمت معامله به صورت پیش پرداخت از مشتری دریافت میشود و مابقی آن برای کالاهای داخلی تا ۳ روز کاری و برای کالاهای بازار بین الملل تا ۵ روز کاری بعد دریافت میشود.
خلاصه اینکه انجام معامله در بورس انرژی شرایط خاص و ویژهای دارد و مشتریان حقیقی امکان خرید در بازار فیزیکی را ندارند. عرضهکنندگان و خریداران در این بازار ویژگیهای خاصی دارند و مدارک لازم برای دریافت کد معاملاتی نیز بسیار متفاوتتر از مدارک لازم برای دریافت کد بورسی و معاملات سهام و اوراق بهادار است.
حرف آخر
انواع بازار بورس ایران با 4 دستهای که دارد، توانسته تا حدودی تنوع سرمایهگذاران در بازار سرمایه را پوشش دهد و سرمایه گذارانی از هر قشر را پذیرا باشد. اما مهمترین بخش این بازار که سرمایهگذاران خرد و مردم عادی بیشتر با آن آشنا هستند، همان بورس اوراق بهادار است.
در سری مقالات آموزشی بخش سهام، تمرکز اصلی روی این بازار است تا با شناخت بیشتر این بازار بتوانیم سرمایهگذاری بهتر و در نتیجه بازدهی بیشتری داشته باشیم.
برای مشاهده جدیدترین تحلیل ها، اخبار سهام عدالت به وب سایت سیگنال مراجعه و یا اپلیکیشن سیگنال را دریافت نمایید.
روند رو به رشد بورس ترکیه
قانون و قواعد سرمایه گذاری در بورس ترکیه
امروزه ترکیه به یکی از بهترین مقاصد مهاجرتی برای ایرانیان مبدل شده است. سرمایه گذاری در بورس ترکیه یکی از شیوه های کسب اقامت در این کشور آسیایی-اروپایی است. شرایط خاصی جهت خرید بورس و سهام در کشور ترکیه وجود دارد که اغلب آنها با شرایط خرید سهام در سایر کشورها یکسان است، اما بد نیست پیش از ورود به این عرصه اطلاعات جامعی را در خصوص بازار بورس و تاریخچه آن به همراه ورود این بازار به ترکیه به دست آوریم.
در این مقاله سعی کردهایم پس از بررسی تاریخچه بورس و خرید سهام در سراسر جهان، به قوانین تکمیلی در خصوص خرید بورس ترکیه اشاره نماییم. شما نیز اگر قصد خرید بورس از بازار سهام ترکیه را دارید بد نیست که با مطالعه این مقاله ما را همراهی کرده و اطلاعات مورد نیاز را به دست آورید. ما در این مقاله تمامیقوانین ریز و درشت حاکم بر بازار بورس ترکیه را برای شما بیان میکنیم.
روند بورس ترکیه رو به رشد است
این روز ها شاهد خبر هایی هستیم که شاخص بورس در ایران رو به رشد است و بر خلاف بقیه سهام ها در کشور های دیگر در تهران این رشد مثبت است، اما این اتفاق فقط در ایران نیست که در حال جریان است بلکه شاخص های بورس کشور ترکیه هم رو به رشد است.
شاخص «بیست-۱۰۰» بورس استانبول امروز پنجشنبه ۳۰ آوریل معاملاتش را با رشد ۰٫۴۶ درصدی و در سطح ۱۰۲,۰۶۵٫۹۶ واحد آغاز کرد.
در این راستا، شاخص بخش بانکداری بورس استانبول با ۰٫۴۴ درصد و شاخص هلدینگ ها نیز با ۰٫۶۶ درصد افزایش ارزش مواجه شدند.
شاخص بخش بیمه با ۱٫۶۳ درصد ارتقا بیشترین سود را برای سرمایه گذاران به همراه داشت.
اما از سوی دیگر شاخص بخش فلزات با ۰٫۸۵ درصد کاهش بیشترین افت را در بین شاخص های دیگر داشت.
تاریخچه بازار بورس و سهام از بلژیک تا ترکیه
زمانی که از سرمایه گذاری در بازار بورس ترکیه سخن میگوییم، اولین گزینهای که به ذهن افراد خطور میکند خرید اوراق بهادار است. بورس این اوراق به عنوان بخش جدایی ناپذیر بازارهای مالی در جهان امروز به قرن ۱۷ و ۱۸ میلادی باز میگردد. طبق روایات مختلف اولین اوراق بهادار در خصوص بدهی های عمومیو خصوصی در بورس سهام Antewerp و در کشور بلژیک تاسیس شد که به سال ۱۵۳۱ میلادی باز میگردد.
اما بورس اوراق بهادار با هدف حفظ ارزش پول برای اولین بار در آمستردام هلند تاسیس شد. این تاریخ به سال ۱۶۰۲میلادی باز میگردد. بورس کالای شیکاگو نیز اولین بورس کالا به معنای مدرن است که شامل بازارهای نقدی و آتی بود و تاسیس آن به قرن نوزدهم میلادی باز میگردد؛ یعنی تقریبا دو قرن بعد از تاسیس اولین بازار بورس اوراق بهادار در هلند!
اولین بازار بورس در کشور ترکیه نیز در چاودارحیصار منطقه کوتاهیا درسال های پایانی دویست سال پس از میلاد مسیح و به دستوردیئولئتیانوس امپراطور رم تاسیس شد. این بازار غیر مدرن و کاملا سنتی با نام Aizanoi در آن زمان به عنوان بازار گندم استفاده میشد و قیمت های تعیین شده را بر روی سنگ های این مکان حک میکردند، اما تاسیس بورس اوراق بهادار استانبول به سال ۱۹۲۶ باز میگردد که در سال ۲۰۱۳ با ادغام بورس طلا و بورس معاملات مدت دار و آتی به کار خود ادامه داد. اکنون این بازار در فضای مجازی و به راحتی در دسترس قرار گرفته است و شما نیز میتوانید عضوی از آن باشید.
اما سرمایه گذاری در بورس کشور ترکیه به چه صورت است ؟
سرمایه گذاری در بورس ترکیه
بورس اوراق بهادار استانبول در سال ۱۹۸۶ افتتاح شد و ISE تنها بازار اوراق بهادار ترکیه است که تسهیلات معاملاتی را برای اوراق سهام، اوراق قرضه، اوراق بهادار بخش خصوصی، اوراق بهادار خارجی و گواهینامه های معاملات املاک فراهم آشنایی با انواع شاخصهای بازار سرمایه می کند.
در حال حاضر حدود ۵ هزار شرکت خارجی در چرخه اقتصادی ترکیه به طور فعال مشارکت دارند و بخش بانکداری ترکیه نیز در سال های اخیر و همراه اصلاحات اقتصادی، پیشرفت قابل توجهی داشته تا اقتصاد ترکیه به سمت آزادی پولی و مالی بیشتری حرکت کرده و خود بانک ها نیز در زمینه ساختارهای سازمانی و کیفیت خدمات تغییرات مهمی را به نمایش گذارند.
با کمک کمیته دایمی همکاری های اقتصادی و تجاری سازمان همکاری های اسلامی (COMCEC)، تا ژوئیه ۲۰۱۷، عملیات اجرایی کامل شد و هم اکنون کارگزاران سهام می توانند سهام همه پروژه های املاک و مستغلات از جمله زمین، مراکز خرید یا فضاهای عمومی را که تائیدیه تجاری دریافت کرده اند، معامله کنند.
بورس استانبول ترکیه از سال ۲۰۰۷ تا سال ۲۰۱۷ یعنی در طی ۱۰ سال گذشته از ۴۰ هزار واحد به ۱۰۰ هزار واحد افزایش یافته است.
در آینده نزدیک ایده استقرار بورس بین المللی اوراق بهادار املاک و مستغلات ترکیه را انجام می شود و گواهینامه ها جایگزین بخش مالی می شوند و خریداران در بسیاری از کشورها واجد شرایط سرمایه گذاری در املاک و مستغلات ترکیه خواهند شد.
می توانید از طریق سرمایه گذاری در ترکیه در بخش سهام نیز به تابعیت ترکیه دست یابید. در این روش باید حداقل مبلغ ۵۰۰ هزار دلار آمریکا سهام خریداری کنید.
ابزار های مشتقه مورد معامله این بازار بورس در ترکیه عبارتند از: فیوچرز ارز (دلار آمریکا)، فیوچرز ارز (یورو)، فیوچرز اوراق خزانه داری ترکیه” TurkDEX-T-Benchmark”، قرارداد آتی شاخص ISE-30، قرارداد آتی شاخص ۱۰۰-ISE، قرارداد آتی پنبه، قرارداد آتی گندم، قرارداد آتی طلا
بازار سهام یا بورس سهام به چه معناست؟
پاسخ این سوال برای کسانی مناسب است که چندان از بورس سردر نمیآوردند، اما میدانند که سرمایه گذاری در بازار بورس ترکیه یکی از سادهترین شیوه های کسب اقامت در این کشور است. در خصوص تعریف بازار بورس باید بگوییم که:
- بورس اوراق بهادار یک نام عمومیو پذیرفته شده است که به بازارهای منظم و تحت نظارت اطلاق میگردد که در آن اسناد ارزشمندی تحت عنوان اوراق بهادار مانند سهام، اوراق قرضه و صندوق های سرمایه گذاری و کالاهای منقول مانند نفت، طلا و قهوه خرید و فروش میشوند.
در واقع بورسها سکوهایی هستند که در آن ابزارهای سرمایه گذاری مطابق با قوانین خاص و از طریق تطبیق خریداران و فروشندگان رد و بدل میشوند و جایی است که سرمایه گذاران سعی میکنند از طریق تغییر در قیمت معاملات کوتاه مدت و بلند مدت کسب سود کنند.
انواع بازارها در بورس استانبول
در بورس اوراق بهادار ترکیه انواع مختلفی از بازارها وجود دارد که همه آنها در یک دسته بندی اصلی سه تایی جای می گیرند عبارتند از:
بازار سهام
بازار سهام که خود شامل چندین زیر مجموعه می باشد:
بازار ملیNational Market، بازار ملی ثانویه Second National Market، بازار اقتصاد جدید، بازار ETF، بازار شرکت های تحت نظر و مراقبت watching list، بازار عمده فروشی، بازار کوپن حق تقدم Rights Coupon Market
بازار بین المللی
در سال ۱۹۹۷، با پذیرش اوراق قرضه بین المللی منتشره توسط «نایب رئیس خزانه داری» جهت داد و ستد در خارج از کشور، «بازار اوراق قرضه و اسناد بینا لمللی» کار خود را شروع کرد و سپس «بازار رسید های سپرده گذاری» بازار بین المللی بورس استانبول با داد و ستد رسید های سپرده گذاری سهام منتشره در سطح جهان فعالیت خود را آغاز کرد و در حال حاضر رسید های سپرده گذاری بزرگترین بانک قزاقستان به نام (Kazkommertsbank) در« بازار رسید های سپرده گذاری بین المللی» و اوراق قرضه اروپا به نام (Eurobond) که توسط دولت جمهوری ترکیه منتشر میشود در «بازار اوراق قرضه و اسناد بین المللی» معامله میشود. تمام عملیات این بازار برحسب دلار آمریکا بوده و امور تسویه آن از طریق Citibank و Euroclear و از طریق سپرده گذاری مرکزی ترکیه به نام تاکاس بانک صورت می گیرد.
بازار اوراق قرضه و اسناد
«بازار اوراق قرضه و اسناد»، بازار متشکلی آشنایی با انواع شاخصهای بازار سرمایه را برای داد و ستد اوراق بهاداری که درآمد ثابت دارند خود شامل ۳ بخش است: بازار موافقتنامه های باز خرید و باز خرید معکوس، بازار خرید و فروش یکجا، بازار دارایی های غیر منقول و مستغلات
بورس ابزار مشتقه ترکیه
بورس ابزار مشتقه ترکیه Turkish Derivatives Exchange که مراحل تاسیس آن به سال ۲۰۰۲ بر می گردد، با نام اختصاری TURKDEX در سال ۲۰۰۵ شروع به کار کرد. این بورس به دنبال ایجاد، ابداع و گسترش ابزارهای مالی است که کار پوشش ریسک را برای سرمایه گذاران انجام دهد.
ابزارهای سرمایه گذاری در بازار بورس ترکیه
در بورس سهام یا بازارهای سهام ابزارهای خاصی برای دریافت سود و منفعت وجود دارد. این ابزارها همان کالاها یا مصداق هایی هستند که برای سرمایه گذاری انتخاب میشوند و عبارتند از:
- بورس اوراق بهادار که شامل اوراق قرضه، سهام، قبض، صندوق های سرمایه گذاری میشوند.
- بورس های تجاری که شامل فلزات گران بها، محصولات کشاورزی، منابع طبیعی و … هستند.
- معاملات آتی، پیمان آتی و اختیار معامله نیز بر اساس دارایی زیربنایی در بازارهای معاملات مدت دار خریداری و فروخته میشوند.
هرچند ابزارهای سرمایه گذاری بسیاری در بورس های گوناگون وجود دارد، اما زمانیکه از اصطلاح بورس در ترکیه سخن میگوییم منظور ما همان بورس اوراق بهادار استانبول است که به اختصار ۱۰۰ BIST نام دارد.
چگونه در بورس ترکیه سرمایه گذاری کنیم؟
اولین کاری که باید برای سرمایه گذاری در بورس ترکیه انجام دهید یافتن یک موسسه واسطه و افتتاح یک حساب سرمایه گذاری در بانکی است که دارای مجوز ازSPK (هیئت مدیرهی بازار بورس) ترکیه باشد.
حداقل سرمایه مورد نیاز برای ورود به بازار سهام در ترکیه ۵۰۰ هزار دلار امریکاست. این مبلغ تا چندی پیش به میزان دو میلیون دلار امریکا بود، اما با افزایش نرخ ارز و دلار به میزان ۵۰۰ هزار دلار امریکا کاهش یافت.
حال سوال این است که چگونه میتوانیم این حساب بانکی را در یکی از بانک های مجاز افتتاح کنیم؟ این سوال را در ادامه پاسخ میدهیم.
- به وب سایت رسمیSPK (هیئت مدیره بازارهای بورس) مراجعه کنید.
- لیست فعلی موسسات واسطهای و بانک های دارای مجوز SPK را مشاهده نمایید.
- شرایط خدمات کارگزاری، کارمزد معامله، نرخ کمیسیون و سایر هزینهها و کسر خانه های کارگزاری هر کدام از واسطهها و بانکها را مقایسه کنید.
- کارگزاری را انتخاب نمایید که مناسبترین شرایط ممکن را برای شما فراهم میکند.
نکتهای که باید به آن دقت کنید این است که حساب سرمایه گذاری شما زمانی فعال میشود که شخصاً به شعبهای از کارگزاری انتخاب شده مراجعه نمایید و موافقت نامه موجود در خصوص چارچوب خدمات کارگزاری و فرم اطلاع رسانی ریسک را برای معاملات بازار سرمایه مطالعه کنید و در صورت پذیرش آن را امضا نمایید. شما زمانی میتوانید سفارشات خود را در سکوی سرمایه گذاری شرکت کارگزاری مذکور و تجارت در بورس کالای استانبول وارد کنید که مبلغ مورد نیاز را به حساب خود واریز کنید. حال مسئله ضروری در این بخش آشنایی با فرم اطلاع رسانی ریسک است که برخلاف تصور برخی از افراد، تهیه آن برای عضویت در بورس ترکیه اختیاری نیست و کاملا اجباری است.
آشنایی با فرم اطلاع رسانی ریسک
آشنایی با فرم اطلاع رسانی ریسک برای همه کسانی که در بازار بورس ترکیه سهام دارند ضروری است و با توجه به وجه تسمیه خود برای اطلاع از خطرات مربوط به کسب و کار و ضررهای احتمالی در بورس سهام کشور ترکیه راه اندازی شده است.
در واقع این فرمها اسنادی هستند که برای اطلاع رسانی به سرمایه گذار در خصوص خطرات مرتبط با ابزارهای مختلف بازار بورس کشور ترکیه تهیه شدهاند. بنیاد هیئت مدیره بازار بورس ترکیه یا همانSPK نیز اجباری بودن تفهیم و امضاء فرم های گزارش ریسک توسط سرمایه گذاران را اجباری نموده است.
این فرمها برای کسانی که میخواهند در ابزارهای مشتق و ضمانت سرمایه گذاری کنند به صورت فرم های اعلام خطر مربوط به ابزارهای مشتق و ضمانت نامه تهیه شده و امضا میشوند.
بورس کالای ترکیه
یکی دیگر از ابزارهای بازار بورس سهام در ترکیه، بورس کالاست که البته نسبت به اوراق بهاردار طرفداران کمتری دارد. سرمایه گذاران داخلی و خارجی باید در بورس اوراق بهادار، سفارشات خود را اعم از سفارشات خرید و فروش از طریق سکوی معاملات آنلاین سرمایه گذاری که توسط کارگزاری انجام میدهند اجرا کنند و یا اینکه از شیوه ثبت سفارشات خودکار بر اساس مقدار و قیمت آنها را انجام دهند.
در این خصوص ارسال سفارشات از طریق تلفن، فکس و سایر شیوه های غیر حضوری و در برخی از موارد به صورت حضوری صورت میگیرد.
در این خصوص برای اینکه سفارش خرید منتقل گردد و توسط یک سرمایه گذار تحقق پیدا کند باید سفارش فروش حداقل با همان قیمت و مقدار ثبت شده باشد. بنابراین گونهای همخوانی تقاضا و عرضه نیاز است که قدری فعالیت در بازار بورس کالا را دشوار میکند. سرمایه گذار در این زمینه تعیین میکند که عرضه سهام و دریافت سفارشات در طول شب برقرار باشند یا به روزهای آتی موکول شوند.
کسب در آمد در بورس کالا و در کشور ترکیه
در این خصوص باید سپرده و سرمایه منفعل خود را به یک حساب کاربری سرمایه گذاری انتقال دهید و بعد از انتخاب یک ابزار سرمایه گذاری اعم از طلا، نقره، پلاتین، نفت، گندم، قهوه، پارچه و … روند بازارهای بورس را برای دریافت سود و منفعت مالی دنبال کنید که در این خصوص هیچ گونه تفاوتی میان بازار بورس ترکیه، ایران و سایر کشورهای جهان نیست.
پیشنهاد ما این است که یک سبد متعادل از انواع سرمایه گذاریها داشته باشید. این گونه میتوانید با مدیریت بهتر خطرات موجود را به حداقل ممکن رسانده و سود بیشتری را کسب نمایید. در این خصوص بهتر است پیش از انتخاب ابزارها و تکمیل سبد خود نگاهی به حرکت قیمت سهام در بازارهای مربوطه داشته باشید و با دقت در مورد داده های مالی شرکتها، رشد و سود آوری بیشتری را تجربه نمایید.