تعویق حذف دامنه نوسان

دلایل تعویق تغییر دامنه نوسان

برنده سرمایه‌گذاری

آخرین هفته اولین ماه از قرن جدید به پایان رسید و پرونده بازار دارایی‌ها هم در مقیاس هفتگی و هم ماهانه با برد بازار سهام بسته شد. بورس در هفته گذشته چهار درصد افزایش ارتفاع داد تا فروردین‌ماه را با رشد 6 /10درصدی بدرقه کند. دلار نیز در مجموع دادوستدهای هفته گذشته بیش از یک درصد گران‌تر معامله شد اما سکه اندکی منفی شد. در بازار ارزهای دیجیتال اما بر خلاف هفته‌های اخیر شاهد رشد سه‌درصدی ارزش کل این بازار بودیم.

بورس در قله هفت‌ماهه

معاملات آخرین هفته فروردین‌ماه برای بورسی‌ها با رشد چهاردرصدی شاخص کل پایان یافت تا این نماگر با صعود به قله هفت‌ماهه توانست برای سومین‌بار از آغاز رکود بازار سهام که از مرداد 99 استارت خورد، خود را به ابرکانال 5 /1 میلیون واحد برساند. شاخص کل حالا تنها چهار درصد تا قله یک میلیون و 575 هزار واحد فاصله دارد. بالاترین سطحی که شاخص کل از آغاز ریزش 20 ماه گذشته توانست به آن دست یابد. حقیقی‌ها اما در حال بررسی شرایط هستند. از این‌رو در هفته‌ای که گذشت با وجود فضای مثبت معاملاتی اما این دسته از بازیگران بورسی همچنان فروشنده بودند. این نهمین ماه متوالی است که شاهد خروج سرمایه‌های خرد از گردونه معاملات سهام هستیم. با این حال مبلغ خروجی بسیار کاهش یافته و نشان می‌دهد حقیقی‌ها در حال ارزیابی بازار و بهینه کردن سبد سهام خود هستند.

عملیات نجات

در هفته‌ای که گذشت سیاستگذار سرانجام به مطالبه چندساله سهامداران یعنی باز شدن منگنه بورس پاسخ مثبت داد تا نخستین گام برای نجات بازار سهام با افزایش یک‌درصدی دامنه نوسان برداشته شود. از روز دوشنبه 29 فروردین‌ماه، برخی نمادها یعنی سهامی که در بازار اول بورس و فرابورس دادوستد می‌شوند، اجازه داشتند در محدوده مثبت و منفی شش درصد نوسان کنند. رخدادی که مورد استقبال فعالان بورسی قرار گرفت و در همان روز اول اجرایی شدن شاخص کل بیش از 8 /1 درصد صعود کرد و مجدداً ابرکانال 5 /1 میلیون واحد را از آن خود کرد. اما چرا بورسی‌ها چه از بدنه سهامداران و چه کارشناسان، خواستار افزایش و حتی حذف دامنه نوسان در تالار شیشه‌ای هستند؟ محدودیت دامنه ‌نوسان قیمت سهام از سال ۱۳۷۸ تاکنون در بورس ایران اجرا می‌شود و در هر برهه‌ای و با ورود هر رئیسی به سازمان بورس با تغییراتی همراه شد اما هیچ‌گاه از این بازار رخت برنبست. حالا بیش از دو دهه از اعمال دامنه نوسان در بازار سهام می‌گذرد و محدودیتی که به بهانه محافظت از حقوق سهامداران خرد متولد شد، تنها بلوغ بازاری را که می‌توانست نقشی مولد در اقتصاد کشور داشته باشد، به تعویق انداخت. بورس تهران حالا عمری ۵۴ساله دارد؛ اما همانند کودکی است که بدیهی‌ترین پیش‌شرط‌های بلوغ را نیز در اختیار ندارد. فقر سازوکارهای منسجم و همزمان با آن محدودیت‌هایی چون دامنه نوسان و حجم مبنا سبب شده است زمینه شکل‌گیری ابرنوسان‌ها چه در مسیر صعودی و چه نزولی فراهم شود. بنابر جمع‌بندی مطالعاتی که در زمینه شناسایی اثرات تعیین دامنه ‌نوسان قیمتی در بازارهای مختلف دنیا صورت ‌گرفته است، مخالفان استفاده از مکانیسم متوقف‌کننده خودکار (دامنه‌ نوسان) معتقدند استفاده از محدوده قیمت، اثرات نامطلوبی بر بازار سهام دارد که از جمله آنها می‌توان به چهار اثر مهم انتقال نوسان به روزهای آتی، تاخیر در کشف قیمت و ارزش ذاتی، مداخله و دستکاری در معامله و ایجاد اثر کهربایی یا ربایشی اشاره کرد. در میان دلایل فوق شاید برجسته‌ترین موارد، دو دلیل اثر کهربایی و دستکاری در قیمت باشد. اثر کهربایی (Magnet Effect) این است که قیمت با نزدیک‌تر شدن به عدد سقف یا کف مجاز دامنه‌ نوسان، با سرعت بیشتری به آن نزدیک شده و به‌عبارتی باعث ایجاد صف خرید یا فروش حتی برای چند لحظه می‌شود. کاهش نقدشوندگی به‌عنوان یک ریسک جدی برای تمام بورس‌های اوراق بهادار شناخته می‌شود. در واقع مزیت اصلی بازارهای سهام در همین قدرت نقدشوندگی بالاست، بنابراین اعمال محدودیت و اتخاذ سیاستی که کاهش معنادار نقدشوندگی را به دنبال داشته باشد، طبعاً موجی از بی‌اعتمادی را در میان عموم سرمایه‌گذاران به دنبال خواهد داشت. در این میان دامنه‌ نوسان قیمت سهام که محدودیتی مختص بورس تهران است، ضمن آنکه به کاهش نقدشوندگی سهام و در نهایت بازار می‌انجامد، سبب افزایش هیجانات مثبت و منفی، تشکیل صفوف خرید و فروش و فرسایشی شدن اصلاح در بازار می‌شود. به هر حال اتفاق نظر بورسی‌ها فارغ از میزان تخصص و تجربه بر ناکارایی «اعمال محدودیت بر نوسان قیمت سهام» سبب شد تا سیاستگذار بورسی تصمیم به افزایش دامنه نوسان از ۲۹ فروردین‌ماه بگیرد و وعده داده شده تا پایان سال دامنه نوسان سهام تا مثبت و منفی 10 درصد افزایش پیدا کند. اقدامی قابل دفاع و خوشحال‌کننده که البته در کنار آن باید حذف حجم مبنا، فراموشی قیمت‌گذاری دستوری و گسترش جعبه ابزار بورس نیز مدنظر سیاستگذار بورسی قرار گیرد تا شاید در آینده‌ای نزدیک شاهد افزایش کارایی بازار سرمایه و تقویت نقش مولد آن در اقتصاد کشور باشیم و کمی به استانداردهای جهانی نزدیک شویم.

برنامه سه‌گانه بورس برای ETF‌های دولتی

دو صندوق ETF دولتی یعنی دارا یکم و پالایشی یکم که بیش از 5 /1 سال از دادوستد آنها در بازار سهام می‌گذرد بر اساس آخرین آمار 28 درصد از ارزش ذاتی خود ارزان‌تر خرید و فروش می‌شوند. موضوعی که اعتراض سهامداران این صندوق‌ها را به دنبال داشته است. آن‌گونه که بررسی‌ها نشان داد تمایل سهامداران عمده برای خرید مستقیم سهام شرکت‌های پالایشی و بانکی به جای سهامداران در صندوق‌های مذکور اصلی‌ترین دلیل پیشی گرفتن NAV و ETF دولتی از قیمت واحدهای معاملاتی آن بود. موضوعی که به حق رای نداشتن سهامداران عمده صندوق‌های پالایشی یکم و دارا یکم در مجامع و ماهیت غیرفعال این دو بازمی‌گشت. از این‌رو پس از وعده‌های چندباره رئیس سازمان بورس در خصوص خروج از زیان سهامداران ETFهای دولتی، سازمان بورس سه راهکار در راستای نزدیک‌تر شدن NAV صندوق‌های پالایش یکم و دارا یکم ارائه داد. نخست آنکه اشخاص غیردولتی سهامدار این صندوق‌ها بتوانند در صندوق‌ها اعمال رای کنند. دوم، صندوق‌های ETF به صندوق‌های فعال و بخشی تبدیل شوند یعنی صندوق‌ها می‌توانند ترکیب سبد سهام را تغییر بدهند و بازارگردان نیز داشته باشند و در نهایت یونیت واحدهای ممتاز این صندوق‌ها در یک مزایده به فروش برسد و به بخش خصوصی واگذار شود تا نقدینگی بیشتری جذب کند. سازمان بورس پیش‌بینی می‌کند با اجرایی شدن این پیشنهادها، صندوق‌های دارا یکم و پالایش یکم به ۹۵ درصد ارزش ذاتی خود برسند. به هر روی در آخرین روز کاری هفته گذشته شاهد افزایش قیمت واحدهای معاملاتی دو صندوق دولتی و پرحاشیه بورس بودیم و باید دید چه زمانی شکاف میان ارزش ذاتی و ارزش معاملاتی این ETFها کاهش پیدا می‌کند.

هفته تاریخی کدال

سامانه کدال که بورسی‌ها بسیار با آن سروکار دارند، در هفته گذشته میزبان گزارش‌هایی بود که پیشتر در تاریکخانه جای داشتند. سه‌شنبه 30 فروردین‌ماه بود که سامانه کدال روزی تاریخی را به خود دید و در راستای تحقق وعده ابتدای هفته وزیر اقتصاد مبنی بر اعلام یک خبر مهم در حوزه شفافیت اقتصادی، برای نخستین‌بار صورت مالی بیش از ۳۰۰ شرکت دولتی با انتشار روی سامانه جامع اطلاع‌رسانی ناشران، در دسترس عموم مردم قرار گرفت. رخدادی که از شهریور ۱۴۰۰ استارت خورد و ابتدا شرکت‌های زیرمجموعه وزارت اقتصاد از جمله سازمان خصوصی‌سازی، سازمان حسابرسی و چند بانک و بیمه دولتی، صورت‌های مالی خود را افشا کردند. قرار گرفتن عملکرد شرکت‌های دولتی در اتاق شیشه‌ای سال‌هاست مورد مطالبه عمومی قرار گرفته بود؛ اما با وجود الزامات قانونی، چندان مورد توجه قرار نمی‌گرفت. افشای حساب‌وکتاب سال‌های اخیر شرکت‌های دولتی در اتاق شیشه‌ای اما دستپخت مدیریت دولتی در اقتصاد ایران را عیان کرد. جایی که اکثر قریب‌به‌اتفاق شرکت‌ها خبر از زیان‌های انباشته‌شده دادند و روشن شد در تاریکخانه اقتصاد دولتی چه می‌گذرد. اتفاقی که می‌تواند فضای پرسشگری عمومی را تقویت و مطالبات نسبت به پاسخگویی مدیران شرکت‌های دولتی را افزایش دهد.

تعادل دلار در هفته پایانی

روز شنبه شاخص ارزی روند افزایشی جدیدی را آغاز کرد. پس از کاهش قیمت‌های مشاهده‌شده در نرخ دلار طی سه روز پایانی هفته چهارم فروردین‌ماه، در ابتدای هفته گذشته جهت نمودار قیمتی این ارز مجدداً صعودی شد. شنیده‌ها از فضای مرکزی بازار ارز تهران در آغاز هفته‌ای که گذشت حاکی از آن است که خریداران بازار در حال قدرت‌نمایی بوده و احتمالاتی از بازگشت قریب‌الوقوع و مجدد قیمت دلار به کانال 28هزارتومانی نیز توسط فعالان ارزی مطرح می‌شد. در این میان معامله‌گران افزایشی نیز با بالا بردن حجم سیگنال‌های پرابهام در گفت‌وگوهای کف بازار در جهت تشدید روند افزایشی جدید تلاش می‌کردند. تحلیلگران سیاسی-اقتصادی بازار ارز تهران اما افزایش قیمت مشاهده‌شده در نرخ دلار را در راستای دو عامل «تکذیب خبر آزادسازی دارایی هفت‌میلیارددلاری ایران توسط سران آمریکا» و همچنین «تغییر فاز سیگنال‌های موجود حول محور مذاکرات هسته‌ای وین» می‌دانند. قیمت هر برگ اسکناس آمریکایی در بازار روز شنبه (27 فروردین) با 330 تومان افزایش قیمت روزانه به رقم 27هزار و 880 تومان رسید. هر قطعه سکه امامی نیز در این روز با نرخی معادل 13میلیون و 245هزار تومان معامله شد. در دومین روز کاری بازار ارز تهران در هفته گذشته به دلیل انتشار سیگنال‌هایی منفی در زمینه مذاکرات هسته‌ای وین و همچنین تکذیب خبر آزادسازی منابع مالی مسدودشده ایران توسط دولت آمریکا، دلار توانست در ادامه روند افزایشی آغازشده در روز ابتدایی هفته، مجدداً برای ساعاتی در کانال ۲۸هزارتومانی معامله شود. عده‌ای از تحلیلگران نیز با اشاره به افزایش نرخ تورم نسبت به سال گذشته، تعدیل قیمت دلار نسبت به ارقام موردمعامله در سال گذشته را دور از ذهن نمی‌دانند. قیمت هر برگ اسکناس آمریکایی روز یکشنبه به رقم ۲۷هزار و ۹۴۰ تومان رسید. هر قطعه سکه امامی نیز با ۹۵هزار تومان افزایش قیمت روزانه، به رقم ۱۳میلیون و ۳۴۰هزار تومان رسید. دوشنبه 29 فروردین دلار در معاملات ارزی بازار تهران در محدوده قیمتی 27هزار و 700 تا 27هزار و 850 تومان به نوسان پرداخت. از جمله اخبار تاثیرگذار بر بازار سکه و ارز داخلی در این روز می‌توان به سخنان سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه کشور، اشاره کرد. خطیب‌زاده در نشست مطبوعاتی حول محور دستاوردهای وزارت امور خارجه در دولت سیزدهم گفت: «جو وین منفی نیست، چون ایران و 1+4 کارهای خود را انجام دادند و منتظر پاسخ مناسب و پاسخی هستند که آمریکا بتواند نگرانی‌ها را در دو حوزه مرتفع کند.» وی همچنین تاکید کرد: «با ارتقای کمی سطح روابط اقتصادی ایران با کشورهای عراق، ترکیه و عمان سطح درآمدهای ارزی کشور نسبت به سال گذشته به میزان قابل‌‌توجهی افزایش یافته و ذخایر ارزی کشور در وضعیت بسیار مناسبی قرار دارد.» برخی از تحلیلگران اقتصادی بازار کشور سخنان این مقام مسوول را سیگنال‌های کاهشی مناسبی برای بازار ارز دانسته و بر این باورند که در صورت تداوم روابط اقتصادی بین‌المللی احتمال مشاهده جهش‌های افزایشی در نرخ ارز کمتر می‌شود. به‌ صورتی که با ایجاد شرایط مازاد تقاضا و فشار خریداران در بازار، نهادهای بازارساز می‌توانند با تکیه بر ذخایر ارزی کشور عملیات ارزپاشی را انجام داده و از آغاز روند افزایشی جدید جلوگیری کنند. ازاین‌رو هر قطعه سکه امامی نیز در رقمی معادل 12میلیون و 270هزار تومان معامله شد. سه‌شنبه 30 فروردین دلار در بازار آزاد ارز تهران تحرک کاهشی ضعیفی را ثبت کرد. جو هسته مرکزی بازار ارز تهران گوش به زنگ اخبار و مملو از اظهارنظرهای ضدونقیض است. عده‌ای از معامله‌گران افزایشی در راستای کسب سود بیشتر با مطرح کردن شایعات و شانتاژ سیگنال‌های منفی در حال تلاش برای تغییر فاز انتظارات از آینده نرخ ارز هستند. عده دیگری از این افراد نیز که از آنها با نام خالی‌فروش یاد می‌شود به‌محض مشاهده کاهش قیمت در نرخ ارز با انجام معاملات صوری در نرخ‌های پایین‌تر از نرخ روز در راستای کسب سود بیشتر تلاش می‌کنند. برخی از کارشناسان بازار ارز نیز با مشاهده فضای حال حاضر این بازار از بلاتکلیفی نرخ ارز سخن گفته و بر این باورند که در صورت عدم انتشار اخبار غیرمنتظره حول محور مناسبات سیاسی قیمت تعادلی دلار در میانه کانال 27هزارتومانی خواهد بود. سکه امامی نیز با وجود ثبات نسبی در نرخ آزاد دلار و همچنین در راستای کاهش 10واحدی قیمت طلای جهانی روز سه‌شنبه حدود 60هزار تومان ارزان‌تر دادوستد شد و به رقم 13میلیون و 210هزار تومان رسید. روز چهارشنبه بازار ارز تهران با توجه به آرام شدن و فروکش هیجانات معامله‌گران از ترس عدم پیشروی در مذاکرات، معاملات روزانه خود را کاهشی آغاز کرد. در این میان با وجود افزایش فروش ارزهای خانگی و کاهش تقاضا برای خرید دلار، دلالان بازار برای حفظ موقعیت به منظور عدم از دست دادن سودهای خود یا کسب سود بیشتر با ایجاد فضایی هیجانی نرخ‌ها را دستخوش تغییرات زیادی کردند. تحلیلگران ارزی معتقدند این مهم‌ترین دلیل رشد نرخ دلار در روز چهارشنبه است. ازاین‌رو این اسکناس آمریکایی روز چهارشنبه با افزایش تمایلات صعودی خود برخلاف انتظارات در دامنه قیمتی 27هزار و 550 تا 27هزار تا 850 تومان در نوسان بود.

رکود رمضانی مسکن

بازار مسکن طبق سنت هرساله در ماه رمضان روزهای کم‌رونقی را سپری می‌کند. در این میان مصادف شدن ماه رمضان با فروردین‌ماهی که همواره ماهی کم‌رونق در بازار ملک به‌ شمار می‌رود، سبب شده تا شدت رکود در این بازار تا حدودی بیشتر باشد. آن‌گونه که «دنیای اقتصاد» از برخی از واسطه‌های فعال در محله‌های مصرفی گزارش می‌دهد این واسطه‌های ملکی روزانه حتی یک تماس برای بازدید از آگهی‌های ثبت‌شده در موتورهای جست‌وجوی پرمراجعه ندارند و این در حالی است که پارسال همین موقع با وجود شیوع بیشتر کرونا، حداقل تماس‌های بیشتری با آگهی‌دهندگان ملکی صورت می‌گرفت اما امسال حتی تماس‌ها نیز بسیار محدود شده است. به هر حال مصادف شدن ماه رمضان با ماه نخست سال سبب شد تا هم فایل‌های موجود در دفاتر معامله ملکی و سایت‌ها و اپلیکیشن‌های آنلاین و هم متقاضیان با کاهش جدی مواجه شوند که انتظار می‌رود با عبور از این برش زمانی شرایط تغییر کند.

رشد هفتگی کریپتوها

بازار ارزهای دیجیتال در هفته‌ای که گذشت با افزایش سه‌درصدی ارزش کل همراه شد. در این میان بیت‌کوین به عنوان بزرگ‌ترین و معروف‌ترین ارزش دیجیتال در مقیاس هفت‌روزه، حدود چهار درصد رشد قیمت داشت و اتریوم نیز حدود دو درصد گران‌تر دادوستد شد. هفته گذشته خبر رسید اولین ETF بیت‌کوین در استرالیا راه‌اندازی خواهد شد. بر اساس این خبر انتظار می‌رود که یک شرکت تسویه وجوه استرالیایی به نام ASX Clear که دسترسی به بازارهای سرمایه این کشور را کنترل می‌کند، یک صندوق قابل‌معامله بورسی (ETF) بیت‌کوین را تایید کند. تایید اولین ETF بیت‌کوین استرالیا پس از آن ممکن شد که سه مشارکت‌کننده نهادی و یک مشارکت‌کننده خرد با الزامات مربوط به پوشش ریسک‌های تسویه‌حساب مرتبط با بیت‌کوین تعیین‌شده توسط این شرکت تسویه وجوه، انطباق پیدا کردند. در مقابل اما خبرهایی منفی نیز به گوش معامله‌گران رمزارزها می‌رسد. ایالات متحده تصمیم بر اعمال مالیات بر دارایی‌های رمزارزی بالای ۱۰هزار دلار دارد. این موضوع قرار است از سال ۲۰۲۳ اجرا شود، اما این دولت اعلام کرد که افراد باید در اظهارنامه مالیاتی سال ۲۰۲۲ دارایی‌های دیجیتالی بالای ۱۰هزار دلار خود را اعلام کنند. موضوعی که می‌تواند عامل فشار بر قیمت کریپتوها باشد.

تاخت و تاز بورسی ها به حذف تدریجی دامنه نوسان

در اوضاع و احوالی که بورس روند نزولی به خود گرفته است، کاربران خیلی کمتر از همیشه به این موضوع واکنش نشان می‌دهند.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از دنیای اقتصاد، آنها در گذشته بعد از هربار افت شاخص، درباره این موضوع صحبت و گلایه‌هایی مطرح می‌کردند، اما یکی دو روزی است که بورس آن‌طور که باید و شاید در کانون توجه توییتر بورسی‌ها نیست و به‌جای آن روند با تاخیر واکسیناسیون کرونا، سفر ایرانی‌ها به ارمنستان برای تزریق واکسن و از همه مهم‌تر قطع مکرر برق و آب در نقاط مختلف کشور، نه‌تنها مورد توجه بخش زیادی از کاربران توییتر فارسی قرار گرفته است، بلکه کاربران توییتر بورسی هم که نسبت به دیگران به موضوعات روز کمتر توجه می‌کنند، درباره این مسائل در صفحه‌های شخصی خود می‌نویسند و گلایه‌های خود در خصوص قطع برق و آب را به مسوولان ابراز می‌کنند.

یکی از موضوع‌هایی که روزهای گذشته در فضای توییتر فارسی به آن پرداخته شد، صحبت‌های رییس سازمان بورس بود. او در تازه‌ترین اظهارنظر خود بیان کرده است که «دامنه نوسان به‌تدریج گسترده و سپس حذف خواهد شد و سعی می‌کنیم مسیری را تعریف کنیم که ماهانه نیم‌درصد دامنه نوسان افزایش یابد.»

این صحبت‌ها باعث ایجاد بحث و گفت‌وگو‌هایی در فضای توییتر فارسی بین کاربران فعال در حوزه بورس شد. داود بهرامی، درباره این خبر، در صفحه شخصی خود و قسمت نظرات یکی از مخالفان حذف دامنه نوسان، این‌طور نوشته بود: «این منفی‌های سنگین تعمدی است تا ناظر ابطال کند و با دامنه مجدد بازگشایی کند. دامنه که کلا نباشه اگر یک سهمی هم منفی سنگین بخورد، دو روزه جبرانش می‌کند. الان کل سهام کوچیک قفل شده به‌خاطر وجود همین دامنه که اگر نبود دیگه سهامدار صف سنگین نمی‌زد.»

پیمان مولوی هم در این باره در صفحه شخصی خود نوشت: «قربانتان بروم، دلیل عقلانی برای ۲- و ۶+ چه بود؟ نتیجه‌اش چه بود؟ حال دلیل تصمیم جدید چیست؟ کمی فکر کنید بقیه هم یه‌کم سواد دارند. » برخی از کاربران هم منتقد سیاست آزمون و خطای مسوولان اقتصادی کشور بودند. آنها جزو افرادی بودند که در زمان اجرای دامنه نوسان متقارن هم درباره سیاست آزمون و خطا نوشته و به آن در نوشته‌هایشان تاخته بودند.

بنابراین دیروز با اعلام خبر حذف تدریجی دامنه نوسان متقارن، به این موضوع باز هم از دریچه سیاست آزمون و خطا نگاه ‌کردند و در نوشته‌هایشان انتقادهای تند و تیزی نسبت به سیاست آزمون و خطای مسوولان اقتصادی کشور داشتند. خبر حذف تدریجی دامنه نوسان از آن دست خبرهایی بود که دیروز بخش زیادی از فضای توییتر بورسی‌ها را به خود اختصاص داده بود.

رحمان بابازاده در این باره در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «وظیفه شما حمایت یا ممانعت از جهت طبیعی بازار یا ارشاد آن نیست، وظیفه شما رونق‌بخشیدن به معاملات بازار و حفاظت از سلامت آن است. اکثر تالی‌های فاسد بازار سرمایه حاصل دامنه نوسان است.» اما حذف تدریجی دامنه نوسان هم موافقانی داشت.

یکی از این افراد، مهدی رباطی بود. او در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «رویکرد سازمان بورس قابل تقدیر است و باید توسط کانون‌ها و فعالان بازار پیگیری شود. حرکت به سمت حذف دامنه نوسان، راه‌اندازی مجدد معاملات آتی و نظارت قوی بر ناشران درست است و باید با شجاعت عملیاتی شود.» او در ادامه توییت خود به سامانه سجام هم اشاره کرد و نوشت: «فعال کردن سامانه سجام در پرداخت سود سهامداران نیز باید در دستور قرار گیرد.»

فدایی: شرایط مبهم بودجه و برجام تغییر دامنه نوسان را به تعویق انداخت

دلایل تعویق تغییر دامنه نوسان

مدیرعامل فرابورس ایران اعلام کرد که شرایط مبهم بودجه و برجام، تغییر دامنه نوسان را که قرار بود هر فصل یک درصد افزایش یابد، به تعویق انداخت و مقرر شد این تصمیم در شرایطی پایدارتری عملی شود.

به گزارش اخبار بورس، به نقل از پایگاه خبری بااقتصاد، میثم فدایی، مدیرعامل فرابورس ایران در همایش چشم‌انداز اقتصاد ۱۴۰۱ و فرصت‌های پیشرو با اشاره به اینکه تغییر دامنه نوسان دی ماه ۱۴۰۰ مطرح و قرار شد هر فصل یک درصد در بورس و فرابورس دامنه نوسان افزایش یابد، گفت: با توجه به شرایط مبهم بودجه و برجام تغییر دامنه نوسان به تعویق افتاد و مقرر شد این تصمیم در شرایطی پایدارتری عملی شود. در حال حاضر با افزایش یک درصدی دامنه نوسان در فرابورس شاهد کاهش صفوف فروش هستیم.

فدایی به بررسی عوامل افزایش دهنده نقدشوندگی پرداخت و اظهار کرد: در سهام شرکت‌های بازار پایه، نمادهایی بودند که بیش از یک سال در صف فروش قفل بودند که بنا به عوامل مختلف بازاری، اقتصادی یا بنیادی نیازمند تعدیل قیمت بودند؛ بنابراین این طرح از اواخر آذر ماه سال گذشته مطرح شد که حجم مبنا برای شرکت‌هایی که بیش از ۲۰ روز در صف خرید یا فروش هستند، برای افزایش نقدشوندگی بازار حذف شوند تا سهامداران به راحتی بتوانند به معامله بپردازند.

وی با بیان اینکه انتظار داریم بعد از فصل مجامع و با بازگشایی نمادها دیگر سهم قفل شده در صف خرید و فروش نداشته باشیم، اضافه کرد: در خصوص بازارهای اصلی هم اگر نمادی دارای بازارگردان باشد، با شرایطی که سازمان بورس تعیین می‌کند، حجم مبنا حذف می‌شود. با این تصمیم نوسان شاخص فرابورس کمتر و همچنین تصمیم گرفته شده که اگر سهمی ۱.۵ برابر میانگین حجم مبنا ماهانه معامله شد، حجم مبنا در آن نماد حذف شود.

فدایی بیان کرد: شاخص کل نیز بحث دیگری است که فعالان بازار همیشه به آن انتقاد می‌کنند که این شاخص بیانگر وضعیت بازار نیست. در پاسخ می‌توان گفت از نظر متخصصان شاخص کل باید شامل چه بازارهایی باشد و همچنین وزن سهم‌های مختلف در آن چقدر است؟ موضوع دیگر شرکت‌های سرمایه‌گذاری و زیرمجموعه‌های آنهاست که ابهام زیادی دارند زیرا شاخص کل یکبار به خاطر شرکت‌های زیرمجموعه بالا می‌رود و بار دیگر به خاطر شرکت سرمایه‌گذاری رشد می‌کند.

تعیین کف قیمتی برای اصلاح عرضه اولیه‌ها

وی گفت: برای اصلاح عرضه اولیه شرکت‌ها به صندوق‌های سرمایه‌گذاری مقرر شد کف قیمتی تعیین شود و همچنین تعداد صندوق‌ها افزایش یابند.

اقتصاد ایران در مسیر احیا است

علی سرزعیم، اقتصاددان نیز در این همایش بیان کرد: با توجه به متغیرهای کلان، اقتصاد ایران در مسیر احیا است. شروع تحریم‌ها مانند مشتی بود که به اقتصاد ایران وارد شد اما پس از دو سال فعالان بازار خود را با تحولات و تغییرات تطبیق دادند و امسال به رشد مثبت رسیدیم.

شهاب موسوی، مدیرعامل آساسرمایه نیز در این نشست گفت: متغیرهای زیادی وجود دارد که روی بازار و سرمایه‌گذاری اثر دارد؛ تحلیلگران باید با احاطه به اخبار و تحولات داخلی و خارجی موضع خود را مشخص کنند. برای مثال تغییر قیمت دلار، نرخ بهره، حامل‌های انرژی و امثال این‌ها متغیرهایی هستند که روی بازار اثر دارند.

نباید اصـــلاحــات ســاخــتاری همچون افزایش دامنه نوسان را منوط به شفافیت در بازار کرد/ با افزایش دامنه نوسان سهامداران مبتدی متضرر می شوند

رئیس هیات مدیره شرکت سبدگردان آسمان گفت: با افزایش دامنه نوسان این الزام به وجود می‌آید که سهامداران با تجربه و حرفه‌ای به بازار ورود کنند و اگر سرمایه گذاری دانش کافی را ندارد باید دارایی خود را به واسطه صندوق‌های سرمایه گذاری وارد بازار کنند. در واقع این بستر نمی تواند برای سهامداران حرفه‌ای ریسکی ایجاد کند و آنها دچار اشتباه نمی شوند و اگر سهامداری تحلیل و بینش خاصی به بازار ندارد باید مطابق ریل گذاری صحیح و صندوق‌ها در این بازار سرمایه گذاری کند.

محمد اقبال نیا رئیس هیات مدیره شرکت سبدگردان آسمان و عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی در گفت‌وگو با زهرا فعله گری خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد اظهار کرد: عده‌ای افزایش دامنه نوسان را به مباحثی همچون افزایش شفافیت در بخش‌های مختلف گره می‌زنند در صورتی که من چنین تصوری را ندارم و معتقدم که وجود دامنه نوسان عاملی در بروز فساد و رانت است.

اقبال نیا اضافه کرد: البته افزایش شفافیت در هر مقطعی نیاز بوده و امر پسندیده‌ای است اما نباید اصلاحات ساختاری همچون افزایش دامنه نوسان را منوط به این مسئله کرد و بخواهیم هر زمان که به حد آرمانی رسیدیم، چنین تصمیماتی را اجرایی کنیم. به طور کلی گمان می‌کنم اکنون زمان مناسبی برای عملیاتی سازی این طرح است.

وی مطرح کرد: دامنه نوسان محدودی مشکلاتی همچون شکل گیری صف‌های خرید و فروش را به وجود می‌آورد و این موضوع باعث می‌شود که سهامداران تصمیمات هیجانی و احساسی داشته باشند؛ کما اینکه به وفور دیده شده که برخی از سهامداران به محض شکل گیری صف خرید هیجانی شده و ترغیب به خرید سهام می شوند و بالعکس با به وجود آمدن جّوی منفی و شکل گیری صف فروش دچار ترس و واهمه شده و تصمیم بر فروش دارایی خود می‌گیرند؛ بنابراین پدیده صف به خودی خود حالت هیجانی را ایجاد تعویق حذف دامنه نوسان کرده و منجر به تصیمات اشتباه سهامداران می‌شود.

رئیس هیات مدیره شرکت سبدگردان آسمان مطرح کرد: در حقیقت دامنه نوسان باعث شده که در عوض اخذ تصمیماتی مبتنی بر تحلیل و اصول حساب، اقداماتی بر اساس صف‌ها انجام بشود لذا با افزایش دامنه نوسان شاهد کمتر شدن پدیده صف‌نشینی می‌شویم که خود این موضوع می تواند به طور مستقیم بر جلوگیری از زیان سهامداران و تصمیمات هیجانی آنها نقش داشته باشد.

اقبال نیا تصریح کرد: با اجرایی شدن این طرح امکان دارد برخی از سهامداران مبتدی متضرر شوند و بعد از گذشت مدتی متوجه می‌شوند که در ساختار جدید بازار تنها باید مطابق تصمیمات کارشناسی و بر پایه منطق اقدام به معامله کنند. در چنین بازاری با توجه به افزایش ریسک تصمیم اشتباه، اعتماد به سیگنال فروشی‌ها سخت‌تر شده و افراد کمتری فریب می‌خورند؛ در نتیجه این طرح می تواند تحولات مثبتی را در بازار به وجود بیاورندو موافق اجرایی شدن آن هستیم و گمان نمی‌کنم مانعی برای به تعویق انداختن آن وجود داشته باشد.

وی در واکنش به این گفته که با افزایش دامنه نوسان، امکان از بین رفتن سریع دارایی افراد وجود دارد؛ ابراز کرد: با افزایش دامنه نوسان این الزام به وجود می‌آید که سهامداران با تجربه و حرفه‌ای به بازار ورود کنند و اگر سرمایه گذاری دانش کافی را ندارد باید دارایی خود را به واسطه صندوق‌های سرمایه گذاری وارد بازار کنند. در واقع این بستر نمی تواند برای سهامداران حرفه‌ای ریسکی ایجاد کند و آنها دچار اشتباه نمی شوند و اگر سهامداری تحلیل و بینش خاصی به بازار ندارد باید مطابق ریل گذاری صحیح و صندوق‌ها در این بازار سرمایه گذاری کند.

رئیس هیات مدیره شرکت سبدگردان آسمان درمورد این پرسش خبرنگار مبنی بر اینکه برخی از اخبار پیش از اینکه اطلاعیه رسمی آن منتشر شود در بازار به گوش می‌رسد و صاحبان نفوذ با دریافت این اطلاعات اصطلاحا سهامی را جمع‌آوری می‌کنند و این موضوع می تواند بر سود و زیان افراد تاثیر ناعادلانه‌ای بگذارد، برای مقابله با این مسئله چه باید کرد؟ گفت: به هر حال بورس مکانیزم خود را دارد و اگر آن خبر انقدر مهم و تاثیرگذار باشد، باید نماد بسته شود و قاعدتا چنین اطلاعاتی نیز از شرکت خارج نمی‌شود؛ همچنین کم بودن دامنه نوسان هم کمکی به جلوگیری از این اتفاق‌های احتمالی نمی کند و وجود دامنه نوسان تنها باعث توزیع رانت می شود.

وی بیان کرد: بعضا یک نماد بسار ارزنده است و افراد خبره آن را شناسایی می‌کنند و در برخی از مواقع حاضرند آن را بالاتر از آستانه قیمتی خریداری کنند اما به واسطه محدودیت دست و پا گیر دامنه نوسان‌ این اتفاق رخ نمی دهد و یا قیمت تعادلی آن بسیار به کندی انجام می‌شود و یا اینکه در برخی مواقع سهامداری اصطلاحا پول لازم می‌شود اما محدودیت دامنه نوسان اصل نقدشوندگی بازار را از بین برده و از این حیث دچار مشکل می‌شود.

اقبال نیا در تکمیل سخنان خود گفت: البته موافق حذف یکباره دامنه نوسان نیستم و با توجه به نیاز بازار معتقدم باید یک گام گسترش بیابد و در عوض محدوده منفی الی مثبت ۵ درصد برسد به بازه منفی الی مثبت ۱۵ درصد برسد. در حالت نرمان در یک روز نمادی این سقف و کف را پر نمی کند و اگر چنین اتفاقی بیوفتد سازمان بورس می تواند آن نماد را متوقف و از متولیان آن توضیح بخواهد اما مزیتی که به واسطه افزایش دامنه نوسان به وجود می‌آید می تواند کارایی و عمق بازار را افزایش بدهد و به واسطه قیمت های تعادلی بازار تحت کنترل باشد.

ضرورت احیای بورس | حذف دامنه نوسان نیازمند زمینه‌سازی

پنج‌ماه پیش بود که رئیس وقت سازمان بورس وعده داد به تدریج شاهد افزایش دامنه نوسان قیمت‌ها باشیم؛ اما بر مبنای بررسی‌ها به نظر می‌رسد این وعده فراموش شده است.

به گزارش خبر24،بیش از ۱۵ ماه است که سهامداران هر روز در انتظار چرخش مسیر قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای هستند.اما گوشی برای شنیدن مباحث کارشناسانه درباره تاثیرات منفی محدودیت دامنه نوسان نیست. پنج‌ماه پیش بود که رئیس وقت سازمان بورس وعده داد به تدریج شاهد افزایش دامنه نوسان قیمت‌ها باشیم؛ اما بر مبنای بررسی‌ها به نظر می‌رسد این وعده فراموش شده است.

روند نزولی بازار سهام ادامه دارد و حالا بیش از ۱۵ ماه است که سهامداران هر روز در انتظار چرخش مسیر قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای هستند. قیمت‌هایی که اغلب کارشناسان بر ارزندگی آنها تاکید می‌کنند اما خریداران چندانی در بازار مشاهده نمی‌شود. در این میان به نظر می‌رسد از متولیان بازار نباید انتظاری به جز حمایت‌های کلامی داشت.

حمایتی‌هایی که برخی اوقات زیربار فشارهای ناشی از اعتراضات به اوج خود می‌رسد و برای چند روزی نمای بازار را سبز می‌کند اما مجددا روز از نو و روزی از نو. گلایه‌های سهامداران و توصیه کارشناسان نیز به‌جایی نمی‌رسد. کارشناسانی که چندسالی است از چالش‌های موجود در قوانین معاملاتی بورس تهران سخن می‌گویند و تاکید زیادی بر حذف دامنه نوسان و لغو قیمت‌گذاری دستوری اعمال شده بر صنایع بورسی دارند. شاید به همین دلیل است که بعضا و در برش‌های زمانی مختلف، سیاستگذار مخالفت علنی خود را با این محدودیت‌های صف‌ساز اعلام می‌کند اما برنامه‌ای مدون برای رفع آن ارائه نمی‌دهد.

سال گذشته شورای عالی بورس تصمیم‌گیری در خصوص دامنه نوسان را به سازمان بورس واگذار کرد. در این راستا اوایل تیرماه سال‌جاری محمدعلی دهقان دهنوی، رئیس وقت سازمان بورس اعلام کرد تصمیم دارد طبق مصوبه شورای عالی بورس، در مسیر تعویق حذف دامنه نوسان حرکت کند تا هر ماه نیم‌درصد به دامنه نوسان اضافه شود و در نهایت بازار سهام به مرحله‌ای برسد که انگار دامنه نوسان وجود ندارد. حالا حدود ۵ ماه از آن وعده می‌گذرد. دهنوی جای خود را به عشقی داده، بسیاری از مسوولان سازمان بورس تغییر کرده‌اند و در شورای عالی بورس نیز بسیاری از اعضای سابق دیگر حضور ندارند.

در این شرایط اما به نظر می‌رسد وعده افزایش تدریجی دامنه نوسان به دست فراموشی سپرده شده است. اعضای شورای عالی بورس از واگذاری این تصمیم به سازمان بورس سخن می‌گویند و تاکید دارند در جلسات پیشین این شورا، دیگر موضوع دامنه نوسان مطرح نشده است. مسوولان سازمان بورس نیز از جواب دادن طفره می‌روند. آیا هنوز زمان ارتقای بازار سهام با حذف قوانین هیجان‌ساز فرا نرسیده است؟ چه زمانی قرار است ریزساخت‌ها برای لغو دامنه نوسان مهیا شود؟ آیا برنامه‌ای در دست اقدام است؟ به نظر می‌رسد جواب به تمامی این سوالات از جانب متولیان بازار منفی باشد.

محمدهادی سلیمی‌زاده، مدیر روابط عمومی سازمان بورس و اوراق بهادار می‌گوید: دامنه نوسان همه نمادها نمی‌تواند با هم تغییر کرده یا کم و زیاد شود، ولی سیاستی در این خصوص که در حال حاضر هیات‌مدیره پیگیری ‌کند فعلا در دستورکار نیست، این است که به سمتی حرکت کنیم تا دامنه نوسان در برخی از نمادهایی که کیفیت بالاتری داشته و ضمن برخورداری از شناوری مناسبی، برخی مولفه‌ها مانند اوراق اختیار تبعی و فروش استقراضی نیز روی نماد آنها فعال است را به صورت تدریجی افزایش دهیم. همچنین این فرآیند منطقی، گام‌به‌گام و محتاطانه خواهد بود. اما موضوع بازگشایی دامنه نوسان اصلا در دستور کار نیست.

کلیات بازار مهم‌تر از جزئیات

حمیدرضا دانش کاظمی، نماینده کانون‌ها در شورای عالی بورس در این خصوص به دنیای‌اقتصاد می‌گوید: همان‌طور که می‌دانید ساختار اعضای شورای عالی بورس به تازگی دستخوش تغییراتی شده و بنده به نمایندگی از کانون کارگزاران در شورای عالی بورس حضور دارم. در این مدت در شورای عالی بورس تنها ۲ جلسه برگزار شده است که اولین جلسه مرتبط با معارفه رئیس سازمان بورس و اعضای هیات‌مدیره آن بود و در دومین جلسه در خصوص کلیات بازار صحبت شده است. فضای اولیه‌ در خصوص تصویب برنامه‌ها و راهبردهای اعضای هیات‌مدیره سازمان بوده و در نتیجه در خصوص افزایش دامنه نوسان صحبتی نشده است. وی ادامه داد: در دومین جلسه شورای عالی بورس در خصوص راهبردهای ۱۰ گانه بازار سرمایه صحبت شد و مواردی همچون شفافیت و جریان اطلاعات بازار سرمایه، سواد مالی و ارتقای فرهنگ مردم، توسعه کیفی نهادهای مالی با تمرکز بر سرمایه‌گذاری غیرمستقیم، توسعه و تعمیق بازار بدهی، ابزارهای مشتقه با هدف پوشش ریسک، توسعه و تکمیل زنجیره محصولات کالایی، مکانیزم‌های پیشگیرانه و فراگیر جلوگیری از تخلفات، اصلاح قوانین و مقررات با تاکید بر نقش سازمان، کیفیت و سرعت رسیدگی به شکایات و تقویت زیرساختار و فناوری، مورد بحث قرار گرفت اما در این جلسه نیز صحبتی از افزایش دامنه نوسان نبود.

از ابتدا مصوبه‌ای در کار نبود

مصطفی بهشتی‌سرشت، عضو هیات‌مدیره و معاون اجرایی سابق سازمان بورس نیز در خصوص تصمیم افزایش دامنه نوسان در دوران ریاست دهقان دهنوی تعویق حذف دامنه نوسان گفت: موضوع تعیین دامنه نوسان به هیات‌مدیره جدید سازمان واگذار شد؛ ولی در خصوص افزایش ماهانه نیم‌درصد، پیشنهاد یا مصوبه‌ای مطرح نبود.

وی افزود: البته افزایش تدریجی دامنه نوسان، مورد توجه و تاکید هیات‌مدیره سازمان بود و این موضوع حتی در مصوبه مورخ ۱۹ اردیبهشت‌ماه که در آن دامنه نوسان به مثبت۵ و منفی۵ بازگشت به صراحت ذکر شده است، اما در مورد افزایش دامنه نوسان سوالات مختلفی مطرح بود؛ از جمله اینکه دامنه نوسان با چه نرخی افزایش یابد؟ سقف دامنه چه میزان باشد؟ آیا دامنه نوسان به صورت یکسان بر روی تمامی نمادها اعمال شود یا خیر؟ عوامل تعیین‌کننده دامنه نوسان هر نماد چه باشد و از چه مدلی پیروی کند؟ آیا دامنه نوسان اجازه تغییر در طول ساعات معاملاتی را داشته باشد یا خیر؟ که برای پاسخ به آنها، از مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان خواسته شد طرح جامعی را در این خصوص تهیه و جهت بررسی به هیات‌مدیره سازمان ارائه کند.

بهشتی‌سرشت بیان کرد: البته یکی از نکات مهم ذکر شده در دستورالعملی که مردادماه امسال به تصویب هیات‌مدیره سازمان رسید، امکان افزایش دامنه نوسان نمادهای دارای بازارگردان است. بر اساس ماده ۲۱ این دستورالعمل، بازارگردان می‌تواند در دوره فعالیت بازارگردانی، درخواست افزایش دامنه نوسان قیمت را به بورس‌ها پیشنهاد دهد که این افزایش، بر اساس ضوابط مصوب هیات‌مدیره بورس‌ها بوده و نیازی به اخذ مجوز از سازمان ندارد.

سازمان بورس؛ مسوول تغییر دامنه نوسان

علی سعیدی، عضو مستعفی شورای عالی بورس نیز پیش‌تر در خصوص برگزاری جلسات و برنامه‌های سازمان بورس به دنیای‌اقتصاد گفته بود: چون به تازگی رئیس و هیات‌مدیره سازمان بورس منصوب شده‌اند، یک جلسه شورای عالی بورس برگزار شده که آن هم مربوط به انتصاب آقای مجید عشقی، به عنوان رئیس سازمان بورس و سایر اعضای هیات‌مدیره بوده است. جلسات کمیسیون تخصصی شورای عالی بورس نیز آغاز شده است. وی در خصوص بازگشایی دامنه نوسان بیان کرد: هرگونه تغییری در دامنه نوسان قیمت اوراق بهادار از اختیارات سازمان بورس است و اگر این سازمان برنامه‌ای در این خصوص داشته باشد، اطلاع‌رسانی خواهد کرد. در عین حال با توجه به اینکه تغییرات در ریزساختارهای بازار سهام شرایط خاصی را نیاز دارد از جمله ثبات و تعادل، شاید الان زمان مناسبی برای باز شدن دامنه نوسان نباشد.

دامنه بازتر نوسان قیمت نیاز به اندازه بزرگ شرکت‌ها و همزمان، میزان سهام شناور آزاد بالا دارد تا امکان دست‌کاری قیمت و نیز امکان شکل‌گیری نوسان بیش از حد از بین برود. سعیدی در ادامه می‌افزاید: ممکن است سازمان بورس در زمان ریاست آقای دهقان دهنوی برای تغییر حد نوسان قیمت تصمیمی گرفته باشد، ولی در ترکیب جدید مدیران سازمان، موضوع نیاز به بررسی دارد.

رفتار توده‌وار؛ ارمغان دامنه نوسان

متاسفانه در بازار سرمایه ایران وجود دامنه نوسان محدود عاملی در راستای تشدید رفتارهای گروهی و پرهیجان به حساب می‌آید. به عنوان مثال در موارد بسیاری دیده‌ایم که با تشکیل صف فروش در یک نماد بزرگ، سایر شرکت‌های هم صنعت آن نماد نیز روند کاهشی پیدا می‌کنند و بعضا حتی آنها نیز صف فروش می‌شوند؛ در حالی که شاید کاهش قیمت یک نماد لزوما ارتباطی به سایر شرکت‌های هم‌گروه آن نداشته باشد. حال روند معاملات آن گروه تا زمان تعادل سهم مذکور تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد، در حالی که اگر دامنه نوسان محدود نبود یا وسیع‌تر بود، سهم مذکور سریع‌تر به تعادل قیمتی می‌رسید و کمتر شاهد سرایت فشار فروش به سایر نمادها و رفتار گروهی ‌بودیم.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: بعد از ریزش بازار در مرداد ۹۹ بحث‌های بسیاری در خصوص باقی ماندن یا حذف دامنه نوسان در جهت ایجاد تعادل در بازار سرمایه مطرح شد و مواردی هم اجرایی شد، ولی در عمل کارآیی لازم را نداشت، آن هم به دو دلیل؛ یا عزم و توان جدی برای ایجاد تغییر وجود نداشت یا تصمیمات به‌موقع گرفته نشده بودند و اجرای آنها اصولی نبود.

خالدیان اضافه کرد: به صورت خلاصه باید اشاره کرد که در راستای پیشرفت و توسعه بازار سرمایه، بهتر است موارد مشابه در سایر بورس‌های دنیا بررسی شود و به نوعی با الگوبرداری صحیح از آن بازارها، در راستای پیشرفت و توسعه بازار سرمایه گامی برداشته شود، ولی تداوم وجود دامنه نوسان محدود در بازار سرمایه ایران نه‌تنها سبب کاهش ریسک بازار نمی‌شود، بلکه خود یکی از ریسک‌های بازار به شمار می‌آید که می‌تواند علاوه بر تشدید رفتار توده‌وار در معاملات، تعادل بازار را به مدت قابل‌توجهی به تعویق بیندازد.

حذف دامنه نوسان نیاز به زمینه‌سازی

مهرزاد جهانی از دیگر کارشناسان بازار سهام نیز با وجود تاکید بر ناکارآ بودن بازار سهام کشور به دلیل وجود محدودیت دامنه نوسان، حذف آن را نیازمند تعمیق بازار و آموزش معامله‌گران می‌داند.

وی در این خصوص به دنیای‌اقتصاد گفت: یکی از محدودیت‌هایی که سال‌هاست در بازار سرمایه ما وجود دارد، دامنه نوسان است که بنا به شرایط مختلف بعضا با تغییراتی همراه شده است. اگر نگاهی به بورس‌های بزرگ دنیا بیندازیم درمی‌یابیم که اکثرا بدون محدودیت دامنه نوسان معامله می‌شوند که این امر به کارآیی بازار کمک می‌کند که البته لازمه چنین شرایطی، عمیق بودن بازار است که در بازار سرمایه ایران این ویژگی وجود ندارد.

وی افزود: از زوایای مختلفی می‌توان به موضوع محدودیت دامنه نوسان نگاه کرد که دارای مزایا و معایبی است. کنترل هیجانات تازه‌واردها در شرایط غیرمتعادل بازار، جلوگیری از دستکاری قیمت توسط فعالان قوی‌تر بازار و. را می‌توان از مزایای دامنه نوسان و از سویی دیگر تاخیر در کشف قیمت واقعی سهام و ایجاد هیجان کاذب در سطح بازار را می‌توان از معایب دامنه نوسان دانست. طی ماه‌های اخیر به وفور شاهد رویه صف‌نشینی در بازار بودیم و تجربه نشان داده هرچه این دامنه کوچک‌تر می‌شود، روندها طولانی‌تر ‌و فرسایشی‌تر می‌شود که مشابه آن را در زمستان سال گذشته شاهد بودیم. جهانی تصریح کرد: به نظر می‌رسد افزایش تدریجی دامنه نوسان روزانه قیمت معقول‌ترین رویه‌ای باشد که سازمان می‌تواند شرایط پیاده‌سازی آن را مهیا کند.

این رویه می‌تواند ابتدا از سهم‌های بزرگ و بنیادی که از حمایت حقوقی‌ها نیز برخوردار هستند، شروع شود و به تدریج که ذهن اهالی بازار با سازوکار جدید تطابق پیدا کرد، برای سهم‌های متوسط و سپس کوچک نیز اعمال شود که البته به‌منظور کاهش ریسک پیاده‌سازی این روند، می‌توان در کنار افزایش دامنه نوسان روزانه قیمت، حجم مبنا را نیز افزایش داد تا در صورت معاملات هیجانی در شرایط نامتعادل، قیمت پایانی با تغییرات غیرمتعارف مواجه نشود.

وی عنوان کرد: همچنین به منظور توسعه بازار سرمایه و قدم برداشتن در مسیر بلوغ با کارآیی قابل‌قبول، باید آموزش‌های لازم به فعالان بازار سرمایه داده شود تا شاهد حذف کامل دامنه نوسان و حجم مبنا در زمان درست باشیم.