چگونه ریسک‌ها را ارزیابی و مدیریت کنیم؟
ماتریس ریسک یک ابزار کیفی در ارزیابی ریسک ها
انواع مدل های ارزیابی ریسک
ارزیابی مقدماتی خطر به روش Preliminary Hazard Analysis) PHA)، شناسایی مناطق بحرانی در سیستم، شناسایی نسبی خطرها و توجه به معیارهای طراحی ایمن است در واقع این روش شناسایی خطرات اولیه می باشد که در آن از تجارب کامل ایمنی موجود استفاده شده و از معایب آن این است که نمیتوان اطمینان حاصل کرد که همه خطرات کشف شده اند.
فهرست مقدماتی خطر PHL:
فهرست مقدماتی خطر Preliminary Hazard List) PHL) یک شکل ابتدایی و کاملا تجربی می باشد.
روش HAZOP:
این روش کیفی بوده و برای شناسایی ریسک های بسیار خطرناک به کار می رود و همچنین از تیمی متخصص در همه علوم بهره گرفته می شود.
ارزیابی ریسک زیر سیستم SSHA:
روش ارزیابی ریسک زیر سیستم (SSHA (Sub System Hazard Analysis برای شناسایی خطرات ناشی از طراحی سیستم های بزرگ انجام می گردد که به وسیله این روش، خطا ها،نقص ها و تجهیزات ،نرم افزارها و خطاهای انسانی به صورت جداگانه یا همراه همدیگر بررسی می شوند. معمولا این روش با توجه به پیچیدگی زیر سیستم توسط سازنده وسیله مذکور صورت می گیرد.
ارزیابی ریسک به روش SHA:
روش ارزیابی ریسک به روش SHA) System Hazard Analysis)، در واقع وضعیت ایمنی کل سیستم را ارزیابی می نماید و خروجی و نتایج روش SSHA را جمع بندی می کند. در واقع می توان گفت که این روش ارتباط زیر سیستم ها را از لحاظ موارد زیر بررسی می نماید.
ارزیابی ریسک به روش O&SHA:
روش ارزیابی ریسک به روش O&SHA، بر خلاف سایر روش ها با هدف شناسایی و ارزیابی خطرات محیط، کارکنان و روش های انجام کار و تجهیزات به کار گرفته شده در سراسر عملکرد سیستم را بررسی می نماید. روش O&SHA خطرات ناشی از انجام فعالیت ها یا وظایف افراد را شناسایی ،ثبت و ارزیابی می نماید.
ارزیابی درخت خطا FTA:
در روش ارزیابی درخت خطا FTA، یک وضعیت نامطلوب یا بحرانی در نظر گرفته شده سپس با توجه به محیط و عملکرد سیستم همه راه هایی که می توانند سبب بروز آن وضعیت ناخواسته و نامطلوب شوند جستجو می گردد. در واقع درخت خطا یک مدل تصویری از خطا را فراهم می آورد. FTA یک مدل کیفی است که می توان آن را به شکل کمی اجرا نمود.
ارزیابی خطرات نرم افزار SWHA:
روش ارزیابی خطرات نرم افزار SWHA خطا های نرم افزاری از جمله موارد زیر را بررسی می نماید:
- خطا های برنامه نویسان
- خطا های خصوصیات نادرست نرم افزار ناشی از عدم درک کامل سیستم از عملکرد آن
روش شناسایی کانون خطرات FMEA:
- تمرکز بر نقص هایی است که یک وضعیت غیر قابل اعتماد در سیستم را به وجود می آورد (قابلیت اعتماد دارد).
- جز مورد بررسی چگونه می تواند خراب شده و یا از کار بیافتد.
- نتایج خرابی در سیستم مذکور چگونه خواهد بود.
غفلت مدیریت و درخت ریسک MORT:
روش غفلت مدیریت و درخت ریسک MORT، مفاهیم زیر را مورد بررسی قرار می دهد:
- نظارت مدیریتی و درخت مخاطرات (مورت) یک روند تحلیلی برای مشخص کردن دلایل و فاکتور های تاثیرگذار است.
- این دستورالعمل به عنوان یک راهنمای عمومی برای استفاده تحقیقی از مورت است اما هرگز جایگزینی برای آموزش مناسب در مورد تحقیق سوانح نمی باشد.
- هدف این راهنما ترقیب به استفاده از مورت و ترویج بحث بر روی تحلیل علت ریشه ای است.
در پایان مطالعه مقاله روش های تامین مالی پروژه ها به مخاطبین عزیز پیشنهاد می گردد.
| جهت بهره مندی از هرگونه خدمات امکان سنجی می توانید با شماره ۰۹۱۲۷۹۷۶۱۰۶ تماس حاصل فرمایید . |
اشتراک گذاری:
https://comfar.co/?p=2410
دکتر ساعی نیک حسین ساعی نیک هستم دکتری اقتصاد از دانشگاه علامه طباطبایی از ۱۵ سال گذشته در زمینه انجام انواع طرحهای توجیهی و آموزش نرم افزار کامفار و اکسل به صورت مداوم با سازمانها و نهادهای دولتی و خصوصی و دانشگاهها همکاری می کنم. بعد از اجرای ۴۰۰۰ ساعت آموزشی قصد دارم شیوه نوینی از آموزشهای امکان سنجی را از طریق این وب سایت و شبکه های اجتماعی پر مخاطب ارائه نمایم. با من همراه باشید.
مدیریت ریسک چیست؟ نقش بیمه در مدیریت ریسک
در پاسخ به سوال مدیریت ریسک چیست؟ بهتر به زبان ساده بگوییم به مجموعه فرایندهای شناسایی، تحلیل و پاسخگویی به خطراتی که در طول یک پروژه ممکن است رخ دهد می گویند.
مراحل مدیریت ریسک
شناسایی ریسک
در ابتدا باید با مطالعه کافی و بررسی دقیق به شناسایی عوامل احتمالی خطرات بپردازیم و لیستی از آن ها تهیه نماییم. این مرحله نیازمند افرادی دقیق، باتجربه و دارای تخصص کافی در آن حوزه است، لذا در صورت نیاز از افراد متخصص برای مدیریت ریسک استفاده نمایید.
تحلیل ریسک
بعد از مرحله شناسایی ریسک وارد مرحله تحلیل ریسک می شویم. در این مرحله ریسک های شناسایی شده از جهات مختلف مورد ارزیابی دقیق قرار می گیرند. در این مرحله است که میزان تأثیرگذاری خطرات احتمالی و نوع آسیبی که می تواند به پروژه وارد کنند و .. مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرند تا هم به درستی اولویت بندی شوند و هم با شناخت کافی بتوان برای جلوگیری از آن یا در صورت پیشامد برای مقابله با آن تمهیدات لازم اندیشه شوند. در این مرحله نیز باید ریسک ها بر اساس میزان خطر و احتمال رخ دادشان اولویت بندی شوند. ریسک هایی که احتمال رخ دادنشان کم و میزان آسیب آن ها روی پروزه چشمگیر نیست، مشخص است که در اولویت های پایین قرار می گیرند. در مقابل ریسک های تأثیرگذار که احتمال رخ دادنشان نیز زیاد است از اولویت های مهم به شمار می آیند. البته قابل توجه است که ریسک های تأثیر گذار حتی با احتمال رخداد کم به چگونه ریسک‌ها را ارزیابی و مدیریت کنیم؟ دلیل آسیب جدی که می توانند به پروژه وارد نمایند حائز اهمیت می باشند.
پاسخگویی به ریسک
پس از مرحله شناسایی و و تحلیل وارد مرحله نهایی، یعنی پاسخگویی به ریسک می شویم. در همان مرحله تحلیل و بررسی ریسک باید برای رخ ندادن ریسک ها و پاسخ دادن ّبه آن ها در صورت رخداد برنامه ریزی های لازم انجام شوند. برای هر خطر در صورت بروز باید روش هایی برای پاسخگویی پیدا کنیم. در صورت نیاز امکاناتی را فراهم و افرادی را برای مقابله با آن ها انتخاب نماییم.
تفاوت مدیریت ریسک و مدیریت بحران چیست؟
قصد ما در این مقاله پرداختن به مسأله مدیریت بحران نیست زیرا این موضوع خود یک مقاله جداگانه میطلبد. اما به صورت مختصر می توان گفت مدیریت ریسک مربوط می شود به مدیریت خطرات قبل از وقوع حاثه و برنامه ریزی برای پاسخگویی به آن و در مقابل مدیریت بحران کارش دقیقا بعد از وقوع بحران و حادثه برای مدیریت آن شروع می شود. به عنوان مثال در نظر داشته باشید در شهری سیل چگونه ریسک‌ها را ارزیابی و مدیریت کنیم؟ به وقوع پیوسته است و موجب خرابی خانه ها و مراکز صنعتی و .. شده است. در این شرایط کار مدیریت بحران برای رسیدگی به وضع موجود شروع می شود. اما در مدیریت ریسک قبل از وقع سیل این حادثه پیش بینی می شود و مورد ارزیابی قرار می گیرد تا برای جلوگیری از این حادثه کارهایی صورت پذیرد و همچنین در صورت وقوع امکانات و برنامه ریزی های لازم برای پاسخگویی به آن انجام شود.
نقش بیمه در مدیریت ریسک
فلسفه پیدایش بیمه نیز گره خورده به مدیریت خطرات احتمالی بوده است. مقاله تاریخچه پدایش بیمه در جهان و ایران را مطالعه نمایید. در این مقاله بیان می شود که برای جلوگیری از خسارات احتمالی دریانوردان چگونه بیمه در جهان شکل می گیرد. بیمه خطرات و خسارات احتمالی که افراد را در موضوعات مختلف تهدید می کند را شناسایی کرده و برای آن ها بیمه هایی با شرایط و حق بیمه ای مشخص تعریف می نماید و آن خطرات و خسارات را تحت پوشش قرار می دهد. به عنوان مثال در بیمه مسافرتی خطرات و خساراتی مانند مفقوی چمدان، تأخیر در پرواز، هزینه های درمانی و .. شناسایی و مورد ارزیابی قرار گرفته اند و در قراردادی بین شرکت بیمه و بیمه گذار تحت پوشش قرار می گیرند. یا در بیمه بدنه احتمال سرقت، آتش سوزی، انفجار و .. پیش بینی شده است و تحت پوشش قرار می گیرند. در بیمه مسئولیت خطراتی که کارگران ساختمانی را تهدید می کند و .. پیش بینی و تحت پوشش های بیمه ای قرار می گیرند. در واقع بیمه در زمینه های گوناگون چه در موضوعات کاری مانند ساخت ساختمان، انبار کالا، باربری محصولات و.. و چه در امور دیگر زندگی مانند مسافرت رفتن و مسائل درمانی و.. کار مدیریت ریسک را برای شما انجام می دهد.
بیمه خانه چیست؟
بیمه خانه نیز یک سامانه خرید آنلاین بیمه است. شما می توانید انواع بیمه از جمله بیمه درمان تکمیلی، بیمه عمر، بیمه موبایل، بیمه مسافرتی، بیمه شخص ثالث، بیمه مسئولیت، بیمه آتش سوزی و زلزله و .. را از بیمه خانه تهیه فرمایید. همچنین می توانید قبل از خرید بیمه مورد نظرتان از مشاوران بیمه خانه مشاوره رایگان دریافت نمایید.
نرم افزار مدیریت ریسک با نرم افزار bpms
نرم افزار مدیریت ریسک (مدیریت خطر) با نرم افزار bpms
مدیریت ریسک چیست ؟
مدیریت ریسک به طور عمومی شناسایی کلیه فرایندهایی که باعث عدم اطمینان در ایجاد نتایج مطلوب و به حداقل رساندن این عوامل است. این عوامل در طول حیات فرایندها وجود دارد پس بایستی برای شناسایی این عوامل خطرساز و کاهش آن فعالیتهای مستمری از قبیل ارزیابی اجرای فرایندها، بررسی زمانبندیها و سایر عوامل مرتبط با مدیریت پروژه را رصد کرد. مدیریت ریسک تنها در ابتدای کار بررسی نمیشود و در طول زمان اجرای کار ممکن است عوامل جدید به موارد خطرساز اضافه گردد.
شناسایی عوامل ریسک
برخی از عوامل ریسک داخلی میباشد. به عنوان مثال ارزیابی نیازهای جدید مشتری و بروز کردن برنامه زمانبندی و تعیین اولویتهای جدید، تخصیص منابع لازم برای اجرای کارها که اساسا توسط تیم مدیریت پروژه قابل ارزیابی است عوامل ریسکهای داخلی میباشند. برخی دیگر از عوامل ریسک خارجی هستند همانند حوادث قهریه و سیل و یا تغییر قوانین مرتبط با کار که از سوی ما قابل پیش بینی نیست. فرایند آنالیز ریسک بایستی به گونه ای باشد که به صورت مستمر مراحل شناسایی ریسک، ارزیابی، مدیریت بحران در هنگام وقوع ریسک و پاسخگویی وجود داشته باشد.
نرم افزار مدیریت ریسک با نرم افزار bpms چگونه است؟
با توجه به اینکه برای هر صنعت مدیریت ریسک تخصصی خود را طلب میکند در این بخش نمیتوانیم نرم افزار مدیریت ریسک صنایع مختلف را که با نرم افزار bpms اجرا شده را به جزء مورد بحث و ارزیابی قرار بدهیم. ولی به طور کلی با نرم افزار bpms مجموعه فرمهایی که قرار است به عنوان عوامل ریسک در پروژه هستند ساخته میشود. برخی از این عوامل بدلیل وقوع در سایر پروژه‌ها به عنوان ثبت تجربیات و دانش فنی مقابله با ریسک در فرایند نظیر “تجربیات مقابله با ریسک” ورود اطلاعات میشود. این فرمها بایستی در اختیار مدیران پروژه قرار بگیرد و با توجه به سرفصلهای موجود ریسک، تجربیات مقابله با آن را ثبت کنند. به مرور بانک اطلاعاتی از روشهای مقابله با ریسک به وجود میآید که با توجه به ثبت آنها، استقلال فرایند مقابله با ریسک از نفرات پررنگ خواهد شد و نقش بسیار ارزشمندی در پروژه های آتی بازی خواهد کرد. در بخش دیگری از کار که به کمک بخش مدیریت تصمیم گیری در نرم افزار bpms انجام میشود جلوگیری از رویدادهایی است که باعث بروز ریسک میشود.
به عنوان مثال در حوزه خرید، فرایند خرید به گونه ای بایستی پویا باشد که تامین کننده یا فروشنده هایی که در تجربیات قبلی با ارائه خدمات نامناسب باعث تولید خطر در پروژه شده است به لیست سیاه انتقال داده شود. و یا در حوزه HSE میتوان با بررسی تجهیزات موجود در جهت جلوگیری از پیامدهای احتمالی عمل کرد. به عنوان مثال تنظیم ارتفاع پارتیشن با ابعاد کامپیوتر در جهت آسیب رساندن به گردن و چشم کاربر که منجر به خستگی و در نتیجه هدر رفت منابع انسانی میشود بایستی به صورت دوره ای مورد ارزیابی قرار بگیرد. به مدیریت آلارم و یادآوری نرم افزار bpms یادآوریهای به صورت هوشمند قابل تنظیم خواهد بود.
خدمات ارزیابی ریسک فرآیندی، شغلی، تجهیزات
ارزیابی ریسک چیست ؟
در آموزش مدیریت ریسک در وب سایت دیجیتال ساینس، قصد داریم تا ضمن آموزش کامل ارزیابی ریسک، نحوه انتخاب بهترین راه برای استفاده از روش های کیفی و کمی در ارزیابی ریسک را به شما آموزش دهیم و در واقع به این مقوله بپردازیم که ارزیابی ریسک چیست ؟
تعیین طبیعت ریسک
ریسک‌ها را میتوان با توجه به ماهیت وجودی خود و با توجه به ابعاد، حوزه و گستره اثرگذاری، دسته‌بندی نمود. این دسته‌بندی که به تعیین «طبیعت ریسک» موسوم است، به ارزیاب کمک میکند تا با توجه به حوزه‌های اثرگذاری ریسک، قادر باشد با دقت بیشتری به شناسایی اثرات و عواقب تهدید اقدام نماید. به‌طور کلی، ریسک‌ها را میتوان به حوزه‌های زیر تقسیم نمود:
استراتژیک: ریسکهایی که تمامیت، موجودیت و بقای سازمان را با خطر مواجه می‌کنند مانند فقدان اطلاعات کلیدی و استراتژیک
مالی: اثرات و عواقب مالی به‌دنبال دارند نظیر غیرقابل استفاده شدن سخت‌افزارها و تجهیزات
عملیاتی: در انجام فعالیت‌ها و فرایندهای سازمان خلل ایجاد می‌کنند مانند قطع سرویس سرور
تکنولوژیکی: اطلاعات فنی یا سخت‌افزارهای کلیدی را مورد هجوم قرار می‌دهند
محیطی: بر نیروی انسانی یا شرایط زیست‌محیطی سازمان تأثیرگذار هستند نظیر آتش‌سوزی از آنجاییکه اغلب هر تهدید (ریسک) بیش از یک اثر به‌دنبال خواهد داشت، لذا با توجه به تنوع اثرات، ممکن است طبیعت یک ریسک در بیش از یک حوزه یا حتی تمامی حوزه‌ها قرار گیرد.
آشنایی با انواع تکنیک¬ های تحلیل و ارزیابی
مدیریت ریسک پروژه طبق استاندارد PMBOK، مدیریت ریسک را به شش مرحله تقسیم می کند:
- برنامه ریزی مدیریت ریسک
- شناسایی ریسک
- تجزیه و تحلیل کیفی ریسک
- تجزیه و تحلیل کمی ریسک
- برنامه ریزی واکنش به ریسک
- پایش ریسک
به طور کلی منظور از آنالیز یا تجزیه و تحلیل ریسک، تجزیه و تحلیل کیفی ریسک و تجزیه و تحلیل کمی ریسک است. انتخاب تکنیک مناسب ارزیابی ریسک امر مهمی در مدیریت ریسک است.
تجزیه و تحلیل کیفی ریسک یا تخمین ریسک
سومین مرحله از سلسله مراحل فرایند مدیریت ریسک مرحله تجزیه و تحلیل کیفی ریسک است. در این مرحله، احتمال و پیامدهای ناشی از وقوع کلیه ریسک های شناسایی شده، در مرحله شناسایی ریسک، با هدف رتبه بندی و تعیین ریسک هایی که نیاز به تحلیل بیشتر دارند، مورد بررسی قرار می گیرد. در واقع در این مرحله یک فهرست از ریسک های طبقه بندی شده به صورت ریسک های پرخطر، کم‌خطر و متوسط تهیه می شود.
در اصطلاح شناسی مدیریت ریسک احتمال و پیامد به صورت زیر تعریف می شوند:
تعریف احتمال: فرصت وقوع چیزی
تعریف پیامد: نتیجه یک رویداد که بر اهداف تاثیر می گذارد
در این فرایند که به تخمین ریسک نیز شناخته می شود ابتدا احتمال ریسک به صورت غیر عددی یا نیمه کمی و نادقیق تخمین زده میشود و سپس پیامدهای ناشی از وقوع احتمالی این ریسک مورد بررسی قرار می گیرد، در آخر رتبه و امتیاز ریسک مشخص می شود.
تکنیک های کیفی به دنبال مقایسه اهمیت نسبی ریسکهای مربوط به پروژه با توجه به تأثیر وقوع آنها بر نتایج پروژه میباشند. اطلاعات به‌دست‌آمده از تجزیه و تحلیل کیفی تقریباً همیشه ارزشمندتر از تجزیه و تحلیل کمی است و تجزیه و تحلیل کمی همیشه لازم نیست. حتی تحقیقات تحلیل کیفی را برای ارزیابی اولیه ریسک توصیه می‌کنند.
انواع روشهای ارزیابی ریسک که از فاکتورهای احتمال وقوع و شدت تاثیر ریسک ها برای ارزیابی ریسک ها استفاده می کنند، جزو روش های کیفی محسوب می شوند. معمولا از تکنیک های زیر به عنوان ابزار و روش مناسب جهت تجزیه و تحلیل کیفی ریسک استفاده می شود:
- جداول احتمال و پیامد
- ماتریس احتمال و تاثیر
ماتریس ریسک یک ابزار کیفی در ارزیابی ریسک ها
تجزیه و تحلیل کمی ریسک چیست ؟
اما چهارمین مرحله از مدیریت ریسک، تجزیه و تحلیل کمی ریسک است. در این مرحله خروجی مرحله تجزیه و تحلیل کیفی ریسک یا همان تخمین ریسک مورد ارزیابی قرار می گیرد. این مرحله شامل کمی سازی احتمال و پیامدهای ناشی ار وقوع احتمالی ریسک های با اهمیت و تحلیل حساسیت آن ها است و هدف از آن کمک به تحلیل گر در تصمیم گیری می باشد.
در این مرحله ریسک هایی که بیشترین تاثیر را بر اهداف دارند، با هدف بهبود درک تصمیم گیرنده، مورد ارزیابی و تحلیل بیشتر قرار می گیرند.
تکنیک های ارزیابی ریسک به صورت کمی برای تعیین محدوده دقیق و مطلق توزیع احتمالات برای نتایج یک کسب‌وکار یا پروژه، استفاده می‌شوند و در نتیجه شامل تحلیل‌های مشکل و پیچیده هستند، که اغلب با استفاده از کامپیوترها پشتیبانی میشود. برای دستیابی به این هدف، یک مدل اولیه از پروژه ی مورد بررسی، ایجاد میشود. سپس با اندازه‌گیری اثرات ریسکهای خاص تعیین‌شده، توسط ارزیابی اولیه و با استفاده از تکنیک‌های کیفی، اصلاح میشود. این مدل شامل تمام عناصر مربوط به تجزیه‌وتحلیل ریسک است و به جای این عناصر، می‌تواند متغیرهای نامشخص (به‌جای مقادیر ثابت) برای منعکس کردن ناحیه‌های مهم ولی نامطمئن، قرار گیرد.
روش های ارزیابی ریسک به صورت کمی متعدد هستند که در اینجا به چند نمونه از آنها اشاره می کنیم:
- نمودار درخت احتمال
- FMEA
- تجزیه و تحلیل درخت خطا (FTA)
- تجزیه و تحلیل درخت تصمیم (DTA)
- تجزیه و تحلیل درخت رویداد (ETA)
- تجزیه و تحلیل علت و معلول (CCA)
- شبیه سازی مونت کارلو
تکنیک ارزیابی ریسک PHA
PHA روشی ساده و استنتاجی است که هدف آن شناسایی خطرات و موقعیت‌ها و رخدادهای خطرناکی است که می‌توانند به فعالیت، تسهیلات یا سیستمی معین آسیب برسانند. تکنیک ارزیابی ریسک PHP ، معمولاً در ابتدای تکوین پروژه، درزمانی مورداستفاده قرار می‌گیرد که اطلاعات کمی در مورد جزئیات طراحی یا روشهای اجرایی بهره‌برداری موجود است و اغلب پیشرو مطالعات بیشتر یا ارائه اطلاعات برای مشخص نمودن طراحی سیستم است. همچنین در زمان تحلیل سیستمهای موجود برای تعیین اولویت خطرات و ریسک‌ها برای تحلیل بیشتر یا درجایی که اوضاع و احوال مانع استفاده از فنی گسترده‌تر می‌شوند، مفید است. تکنیک ارزیابی ریسک HAZOP فن HAZOP در ابتدا برای تحلیل سیستمهای فرآیند شیمیاییتکوین شد، اما به انواع دیگر از سیستمها و عملیات پیچیده بسط داده‌شده است. این موارد عبارت‌اند از سیستمهای مکانیکی و الکترونیک، روشهای اجرایی و سیستمهای نرم‌افزار و حتی تغییرات سازمانی و طراحی و بازنگری قرارداد قانونی . فرآیند HAZOP می‌تواند به تمام اشکال انحراف از مقصود طراحی بنا به نقص‌های طراحی، جزء /اجزاء، روشهای اجرایی طراحی‌شده و اقدامات انسانی، بپردازد. در حال حاضر این تکنیک ارزیابی ریسک بیشتر در فرآیندهای عملیاتی پالایشگاه و پتروشیمی‌ها استفاده میشود.
تکنیک ارزیابی ریسک BIA
تکنیک BIA، تحلیل پیامد بر کسب‌وکار که ارزیابی پیامد بر کسب‌وکار نیز نامیده میشود، تحلیل میکند که چگونه ریسکهای مخل و مخرب کلیدی می‌توانند بر بهره‌برداری‌های سازمان اثر بگذارند و توانمندی‌هایی را شناسایی و کمی سازی میکند که برای مدیریت ریسک موردنیاز هستند. تکنیک ارزیابی ریسک تحلیل علت ریشه‌ای (RCA) Root cause analysis تحلیل ضرر و زیانی بزرگ برای ممانعت از وقوع مجدد آن معمولاً تحلیل علت ریشه‌ای (RCA)، تحلیل وقوع یا تحلیل زیان نام می‌گیرد. RCA روی از دست دادن دارایی‌ها به علت انواع 2 خرابی علت ریشه‌ای (RCFA) مختلف وقوع خرابی متمرکز است، درحالی‌که تحلیل زیان بیشتر مربوط به زیان‌های مالی یا اقتصادی به علت عوامل خارجی یا فجایع است. این تحلیل تلاش میکند، به‌جای اینکه تنها به نشانه‌های واضح فوری بپردازد، علل ریشه‌ای یا اصلی را شناسایی کند.
تکنیک ارزیابی ریسک ، حالات خرابی فرآیند FMEA
تحلیل حالت‌های وقوع خرابی و تأثیرات (FMEA)، تکنیکی است برای شناسایی نحوه عدم موفقیت اجزاء، سیستمها یا فرآیندها در انجام مقصود موردنظر است. این تکنیک باِ صورت کمی با بررسی وقوع ، شدت و کنترل موضوعات را چگونه ریسک‌ها را ارزیابی و مدیریت کنیم؟ بررسی می نماید. تکنیک ارزیابی ریسک تحلیل درخت خرابی FTA A فنی است برای شناسایی و تحلیل عواملی که می‌توانند به رخداد نامطلوب مشخصی (به نام رخداد بالا) کمک کنند. عوامل علی به‌صورت استقرایی شناسایی می‌شوند، به صورتی منطقی سازمان‌دهی می‌شوند و به‌طور تصویری در نموداری درختی نمایش داده می‌شوند که عوامل علمی و رابطه منطقی آنها را با رخداد بالا ترسیم میکند تکنیک ارزیابی ریسک ، تحلیل علت و معلولی تحلیل علت و معلولی روشی ساختاریافته برای شناسایی علل احتمالی رخدادی نامطلوب یا یک مشکل است. این تحلیل عوامل کمک‌کننده احتمالی را در دسته‌های گسترده سازمان‌دهی میکند تا تمام فرض‌های ممکن بتوانند بررسی شوند. بااین‌حال به‌خودی‌خود علل حقیقی را نشان نمی‌دهد، چراکه این علل را تنها میتوان با شواهد حقیقی و آزمون تجربی فرض‌ها تعیین نمود.
تکنیک ارزیابی ریسک تحلیل لایه‌های حفاظت (LOPA )
Layers of protection analysis LOPA روشی نیمه کمی برای برآورد ریسکهای مربوط به رخداد یا سناریویی نامطلوب است. این روش تحلیل میکند که آیا اقدامات کافی برای کنترل یا تخفیف ریسک موجود هستند.
تکنیک ارزیابی ریسک ،ارزیابی قابلیت اطمینان انسانی (HRA)
Human reliability assessment ارزیابی قابلیت اطمینان انسانی (HRA) به پیامد انسان‌ها بر عملکرد سیستم می‌پردازد و میتوان آن را برای سنجش تأثیرات خطای انسانی بر سیستم به کاربرد. بسیاری از فرآیندها دارای قابلیت خطای انسانی هستند، به‌ویژه هنگامی‌که زمان موجود برای تصمیم‌گیری اپراتور، کوتاه است. احتمال اینکه مشکلات به‌قدر کافی گسترش‌یافته و جدی شوند، می‌تواند پایین باشد. بااین‌حال گاهی اقدام انسانی تنها دفاع برای ممانعت از پیشروی وقوع خرابی اولیه در جهت سانحه است.
تکنیک ارزیابی ریسک ، نگهداری مبتنی بر قابلیت اطمینان RCM
Reliability centered maintenance روشی است برای شناسایی خط‌مشی‌هایی که بایستی برای نگهداری مبتنی بر قابلیت اطمینان (RCM) مدیریت وقوع خرابی‌ها پیاده‌سازی شوند تا به‌طور کارآمد و اثربخش به ایمنی، آمادگی و اقتصاد موردنیاز بهره‌برداری برای تمام انواع تجهیزات دست یابند. RCM در حال حاضر یک متدولوژی به اثبات رسیده و پذیرفته‌شده است که در گستره وسیعی از صنایع به کار می‌رود.
شرکت صماکو در زمینه ارزیابی ریسک و شناسایی مخاطرات با استفاده از تیم های مجرب موارد زیر را ارزیابی می نماید که عبارت است از : - شناسایی مخاطرات فرآیندی HAZOP - شناسایی مخارات به روش HAZID - شناسایی مخاطرات شغلی JHA -شناسایی ریسک های حریق و آتش سوزی مختص بیمه DOW - شناسایی و ارزیابی ریسک های شکست تجهیزاتی FMEA - بررسی و تحلیل حوادث بر اساس درخت خطا و مدل تریپودبتا و .
پاسخ به نظر ساده است!
اما نمی دانیم کدام تکنیک یا تکنیک ها را باید استفاده کنیم!
با چه اولویتی از تکنیک‌ها استفاده کنیم؟
و اینکه آیا استفاده از یک تکنیک به تنهایی کافی است یا خیر؟
نتیجه چی میشود؟
احتمالا روشهای ما کارآمد نیستند و نمی تواند خطرات را بشناسد!
یا حداقل مطمئن نیستیم!
پس خطرات را تحت کنترل نداریم!
و از بروز حوادث نمی توانیم پیشگیری کنیم!
اتفاقی که نباید بیفتد می افتد!
و ما پیش خودمان و دیگران ناکارآمد به نظر می‌رسیم
چاره چیست؟
بیایید از تکنیک مدیریت ریسک استفاده کنیم
مدیریت ریسک شامل دو بخش عمده ارزیابی ریسک و کنترل ریسک است
ارزیابی ریسک خودش شامل سه قسمت است شناسایی مخاطرات، آنالیز ریسک و ارزشیابی ریسک
گلوگاه مدیریت ریسک، شناسایی مخاطرات است
روش های مختلفی برای شناسایی مخاطرات داریم مثل آنالیز مقدماتی خطر، آنالیز مخاطرات شغلی، هازوپ، هازید، FMEA و …
باید هر روش را بخوبی بشناسیم و مزایا، محدوده کاربری، معایب و محدودیت های آنها را مشخص کنیم
در واقع بیش از 100 روش برای شناسایی مخاطرات (ارزیابی ریسک) وجود دارد
کدام روش ها مهمتر هستند؟
چگونه باید این تکنیک‌ها را متناسب با کار خودمان انتخاب کنیم؟
انتخاب روش بر اساس هدف مورد نظر
پیشنهاد من این است که ابتدا بر اساس هدف‌تان روش را انتخاب کنید.
اگر می خواهید مخاطراتی که شاغل را تهدید می کند را شناسایی کنید JSA بهترین انتخاب است
اگر می خواهید مخاطرات مربوط به خطای انسانی شاغل را شناسایی کنید تکنیک HEART گزینه مناسب است
اگر می خواهید در یک صنعت فرایندی مخاطراتی که فرایند را به واسطه چگونه ریسک‌ها را ارزیابی و مدیریت کنیم؟ تغییر متغیرهای عملیاتی مثل فشار، دما و جریان تهدید میکند روش HAZOP مناسب خواهد بود
اگر می خواهید در یک صنعت فرایندی مخاطرات بیرونی موثر بر فرایند اعم از مخاطرات ایجاد شده توسط محیط یا شخص ثالث را بررسی کنید روش HAZID انتخاب درست تری خواهد بود
البته با این روش اثرات و مخاطرات متقابل فرایند روی محیط هم بررسی می شود و اساسا در این روش خطرات HSE با هم در نظر گرفته می شود
برای صنایع فرایندی استفاده از هازوپ و هازید قویا توصیه می شود
اگر می خواهید مخاطرات مربوط به تجهیزات را بررسی کنید روش FMEA مناسب ترین انتخاب خواهد بود
اگر می خواهید مخاطرات مربوط به خط لوله را بررسی کنید تکنیک کنت جامع ترین روش خواهد بود
اگر می خواهید در سیستم های پیچیده، مخاطرات و دلایل خرابی ها و شکست را بررسی کنید تکنیک های آنالیز درخت خطا و رویداد FTA و ETA مناسب خواهند بود
اگر می خواهید مخاطرات مربوط اثربخشی موانع و کنترل‌های پیشگیرانه و واکنشی (حفاظ ها) را بررسی کنید روش BOW-TIE انتخاب درست‌تری است.
اگر چگونه ریسک‌ها را ارزیابی و مدیریت کنیم؟ می خواهید مخاطرات را در فازهای ابتدایی پروژه مانند طراحی با سرعت شناسایی کنید روش آنالیز مقدماتی خطر به شما کمک زیادی خواهد کرد
اگر می خواهید مخاطرات تهدید کننده محیط زیست را بیابید روش هایی EIA و WSS مناسب خواهند بود
اگر قصد شما انجام یک ارزیابی کمی ریسک با هدف یافتن احتمال وقوع خرابی ها و شکست ها است روش های FTA و ETA کمک خواهند کرد.
البته بجز دليل انجام مطالعه و نتايج مورد نظر آن، برای انتخاب یک روش مناسب برای ارزیابی ریسک معیارهای دیگری هم وجود دارد از جمله:
- ميزان فراهم بودن اطلاعات و طبيعت سيستم مورد بررسي
- فراهم بودن الگو، مرجع، مقبوليت و شناخته شده بودن روش
- زمان در اختیار
- هزینه تخصیصی
چگونه در زمان محدود به همه تکنیک‌های ارزیابی ریسک مسلط شویم؟
حالا که فهمیدیم از هر روش کجا استفاده می کنیم باید روی روش ها مسلط شویم و ریزه کاری های آنها را بیاموزیم
بعضا استفاده از این روش ها بدون منبع مناسب، سلیقه ای می شود پس بهتر است از یک استاندارد یا منبع معتبر استفاده کنیم
بعضا فرایند ارزیابی با هر روش بسیار زمان بر و خسته کننده می شود و لازم است حتما از نرم‌افزارها استفاده کنیم
پیشنهاد من به شما
این بسته آموزشی تمام نیازهای شما به مبحث تکنیک‌های ارزیابی ریسک را رفع میکند
- توضیح کامل هر روش
- توضیح کامل کاربردهای هر روش
- مراحل اجرای هر روش
- مثال‌های کاربردی
- محدودیت‌های هر روش
- استانداردها و نرم‌افزارهای موجود برای هر روش
